Bijna de helft van de rechtenstudenten vindt dat onderwijsinstellingen structureel te weinig doen om de aanpak van psychische klachten te ondersteunen, zo blijkt uit eigen onderzoek van Het Rechtenstudentje afgelopen januari. Tegelijkertijd weet een kwart van de studenten niet wat er bij hun onderwijsinstelling op dit gebied mogelijk is. Tijd om te praten met drie studentpsychologen, een GZ-psycholoog en woordvoerder.
Door Ilona Mertens
Uit onderzoek van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) blijkt dat één op de drie studenten een verhoogde kans op een burn-out heeft, dit ligt 2,5 keer hoger dan bij werkende mensen. Studenten zijn uitgeput en voelen zich regelmatig eenzaam. Bovendien kampen ze met angststoornissen, stress en gebruiken ze steeds vaker middelen om de concentratie te verbeteren, zoals Ritalin en amfetamine. Ook zelfmoordgedachten komen geregeld voor. Financiële zorgen kunnen hieraan ten grondslag liggen, maar ook blijkt uit het onderzoek dat bijna veertig procent van de studenten vaak cynisch is over het nut van de studie en een daaraan gekoppeld gevoel van incompetentie als student heeft. Hogeschool Windesheim kondigde daarom onlangs aan dat er een gezamenlijk actieplan is opgesteld om het welzijn van studenten te verbeteren.
Mentale klachten
Studentenpsycholoog Michêlle Lacroix, verbonden aan Zuyd Hogeschool, herkent dit beeld. ‘Er kloppen steeds meer studenten bij mij aan met klachten als een depressie, vermoeidheid, stress en concentratieproblemen.’ Oorzaken zijn volgens Lacroix een hoge studiedruk, bijbaantjes, veel studiegerelateerde activiteiten, studievertraging of -onderbreking en het steeds vaker switchen tussen studies. ‘Ook zijn door de landelijke bezuinigingen veel jongeren mantelzorger. Als zij daarnaast ook nog een studie volgen én een bijbaantje hebben, wordt het al snel te veel.’ Lacroix ziet ook studenten voorbij komen die verslaafd zijn, een psychische ziekte hebben of kampen met faalangst. ‘Ik heb ook te maken met studenten die zelfmoordgedachten hebben. Soms kan de (prestatie)druk zo hoog zijn dat zij ten einde raad zijn. Er zou landelijk meer aandacht moeten zijn voor psychische problemen onder studenten.’ Bijkomend probleem is volgens Lacroix dat studieloopbaanbegeleiders door de landelijke bezuinigingen minder uren hebben gekregen om hun studenten op dat vlak goed te kunnen ondersteunen.
Ook Eric Flachs, GZ-Psycholoog van Hogeschool Utrecht, is bekend met deze klachten. ‘De laatste jaren zien we een toename van stressklachten onder studenten die zich bij ons aanmelden, maar stress is al veel langer een van de meest voorkomende klachten in ons cliëntenbestand. De studenten van Hogeschool Utrecht worden via diverse media en voorlichting door de studieloopbaanbegeleiders op de hoogte gebracht van de aanwezigheid van een studentenpsycholoog.’
Wijzen op hulp
Bij Tilburg University worden studenten ook via verschillende kanalen en evenementen op de hoogte gebracht van de hulpmogelijkheden. Studiestress is aan deze universiteit de hoofdzakelijke reden waarom studenten zich bij studentenpsycholoog Jos Haarbosch melden. ‘Mij lijkt het ‘grenzeloze moeten’, een specifieke kleuring van deze tijdsgeest, hiervan de grootste oorzaak,’ zegt hij. Ook niet voldoende afstand kunnen nemen tot social media en balans houden zijn volgens hem belangrijke aspecten.
Maarten Post, woordvoerder Universiteit Utrecht, vertelt dat studenten vooral aankloppen met klachten als faalangst, concentratieproblemen, uitstelgedrag en problemen met afstuderen. ‘Al is het lastig om aan te duiden of dit specifiek ‘studiegerelateerde klachten’ zijn. Andere klachten waar studenten mee komen zijn identiteitsvragen, faalangstklachten, stemmingsklachten en het ervaren van veel stress door het stellen van hoge eisen.’ Volgens Post is het niet heel verwonderlijk dat dit soort problemen zich juist in deze periode openbaren. ‘De levensfase van studenten heet in de psychologie de Jong Volwassenheid. Deze levensfase (18-25 jaar) is turbulent, vaste structuren vallen weg. Problematiek die eerder nog niet zichtbaar was, kan zichtbaar worden doordat student op zichzelf is aangewezen.’ Post vertelt dat er binnen het Landelijk netwerk van Studentenpsychologen is geprobeerd in kaart te brengen waar de stijging van studenten met psychische problemen mee te maken kan hebben. ‘Er lijkt meer druk vanuit de samenleving (en social media) om succesvol te zijn, druk om veel te doen en om je cv interessant te maken. Daarnaast is er vanuit de onderwijsinstellingen meer druk om snel te studeren/excelleren.’ Wel is Post kritisch op de onderzoeken naar de psychische gezondheid onder studenten die in de media verschijnen. ‘Zo’n onderzoek geeft vaak niet aan op welke wijze vragen zijn gesteld en het lijkt of psychologische begrippen op één hoop worden gegooid. De vraag of een student wel eens een dip heeft of somber is, zal anders worden beantwoord dan de vraag of er bij iemand een depressie is gediagnosticeerd.’
Studiestress, studiedruk en faalangst
Volgens Bavo van den Mooter, studentenpsycholoog bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, zijn studiestress, studiedruk en faalangst de meest voorkomende studiegerelateerde klachten waarmee ‘zijn’ studenten te maken hebben. ‘Daarnaast zien we ook veel studenten die kampen met onzekerheid en een negatief zelfbeeld. Zij lopen hier vaak tegenaan in hun stageperiode. Verder melden veel studenten zich aan met concentratieproblemen, uitstelgedrag, sociale angsten en depressieve klachten.’ Ook hij constateert een stijging van het aantal studenten met klachten, al heeft de HAN tegelijkertijd ook steeds meer studenten. ‘De oorzaak van psychische klachten is, mijns inziens, steeds een combinatie van verschillende factoren. De laatste jaren zijn er verschillende belastende factoren bijgekomen voor jongeren, waaronder de verandering van het leenstelsel, de invoering van het bindend studieadvies en de harde knip. De druk om te presteren wordt zo erg hoog, zorgeloos studeren zit er vaak niet bij.’ De HAN attendeert studenten op verschillende wijzen op studentenpsychologen, zoals op de website en de aanwezigheid van studentpsychologen bij open dagen en andere relevante evenementen. ‘Daarnaast organiseren wij themabijeenkomsten voor studieloopbaanbegeleiders en docenten waar we uitleg geven over onze werkwijze en mogelijkheden. Vaak zijn dit de mensen die studenten als eerste aanspreken indien ze tegen problemen aanlopen.’
Tips
5 handige tips om een burn-out te voorkomen lees je hier. Heb je een burn-out en wil je weten hoe je ervan kan herstellen? Neem dan een kijkje op deze en deze website. Uit alle artikelen kan je afleiden dat het belangrijk is om regelmatig rust te nemen en een balans te vinden tussen je studie/werk en je social life.
Heb jij suïcide gedachten of maak je je zorgen om iemand? Bel dan de zelfmoord preventielijn op telefoonnummer 113.
Het Rechtenstudentje hield in januari van dit jaar via Facebook een onderzoek naar stressklachten onder rechtenstudenten. Aan de enquête namen 520 rechtenstudenten deel. Uit de resultaten blijkt dat twintig procent vindt dat de onderwijsinstelling genoeg voldoende middelen en informatie biedt om burn-out verschijnselen of andere psychische klachten te ondersteunen. Een klein deel, acht procent, geeft aan wel de mogelijkheden te weten, maar hier geen gebruik van te maken. Van de deelnemers gaf 25 procent aan geen idee te hebben van de mogelijkheden en waar ze zich zouden moeten melden. Bijna de helft, 49 procent, vindt dat de onderwijsinstelling overall structureel te weinig doet om dit soort problemen onder de aandacht te brengen en hulp te bieden.
Voor dit artikel zijn ook studentenpsychologen van andere Nederlandse onderwijsinstellingen met een rechtenopleiding benaderd. Zij reageerden niet op onze oproep of wilden de vragen niet beantwoorden.