Stichting Beschermde Wieg zet zich in om door het hele land vondelingenkamers in te richten. Onlangs zijn er nieuwe kamers in het Amsterdam UMC en het Erasmus MC bijgekomen. Vier andere ziekenhuizen hebben ook toegezegd zo’n kamer te willen. Op dit moment zijn er dertien vondelingenkamers in Nederland.
Een vondelingenkamer is een kamer waar vrouwen in nood hun baby kunnen achterlaten. De moeder heeft twee opties zodra zij de kamer binnenstapt. Zo kan ze middels een knop contact zoeken met een hulpverlener. Ze kan er ook voor kiezen om de baby achter te laten en hierna meteen weg te gaan. Als de moeder weggaat, zullen de deuren van de vondelingenkamer automatisch op slot gaan.
Op het ledikant in de kamer ligt een envelop met daarin twee unieke puzzelstukjes: één stukje voor de baby en één voor de moeder. Daarmee kan er later eventueel worden vastgesteld wie de moeder is. Door een stil alarm en een camera op het ledikantje, zien de hulpverleners dat er een baby ligt. De moeder blijft anoniem en wordt dus niet in beeld gebracht.
Strafbaar?
Het is bij wet verboden om een kind te vondeling te leggen (op grond van art. 256 e.v. Wetboek van Strafrecht). Om deze reden werd het principe van een vondelingenkamer betwist, ook in de politiek. Vijf jaar geleden heeft de minister besloten om vondelingenkamers te gedogen, zodat baby’s een erger lot wordt bespaard.
Minister Dekker laat in een Kamerbrief in april 2019 weten dat een vondelingenkamer niet strafbaar is: ‘De vondelingenkamer heeft een aantal beveiligingsvoorzieningen waardoor de medewerkers van het ziekenhuis direct weten wanneer een kind wordt achtergelaten en er meteen zorg geboden wordt aan het kind. Onder deze omstandigheden lijkt geen sprake te kunnen zijn van “te vondeling leggen”. Dan gaat het om een eenzijdige handeling waarmee een kind hulpeloos wordt achtergelaten. In de vondelingenkamer is er onmiddellijk opvang en zorg voor het kind, waardoor er niet kan worden gesproken “hulpeloos achterlaten”.’
Stichting Beschermde Wieg startte in 2014 de eerste vondelingenkamer. Momenteel zijn er dertien kamers, in Middelburg, Goes, Papendrecht, Dordrecht, Den Haag, Groningen, Oudenbosch, Zwolle, Heerlen sinds kort ook in het Amsterdam UMC en het Erasmus MC in Rotterdam. In 2023 is twee keer een vondelingenkamer gebruikt door een moeder om zo afstand te doen van haar kind. Dit is nog nooit anoniem gebeurd.
Buurlanden
Fiom, het expertisecentrum op het gebied van ongewenste zwangerschap, verwantschapsvragen en adoptie, heeft een inventariserend onderzoek gedaan naar het beleid rondom afstand ter adoptie in nabijgelegen landen. In Vlaams-België is er sinds 2000 één vondelingenluik in Antwerpen. Daarnaast zijn er in Duitsland sinds 2000 ruim negentig vondelingenluiken, waarvan twee derde in ziekenhuizen. In Engeland zijn er geen vondelingenkamers. Zo stellen officiële instanties daar dat dat er genoeg hulp wordt geboden. Ook in Frankrijk zijn er geen vondelingenkamers. Daar zou namelijk geen noodzaak voor zijn, omdat anoniem bevallen per wet is geregeld.