Voor het eerst mag het Openbaar Ministerie (OM) een woning van een veroordeelde drugscrimineel verkopen om de kosten van het opruimen van een drugslab te dekken. Het is een opvallende stap waarmee het OM een nieuw middel inzet om gemaakte overheidskosten toch te verhalen op de dader.
Deze ontwikkeling is juridisch interessant omdat er nog weinig rechtspraak bestaat over hoe de maatregel kostenverhaal daadwerkelijk kan worden uitgevoerd. De wet zwijgt over beslaglegging bij dit soort vorderingen. Toch wist het OM beslag te leggen via een civiele procedure — en kreeg daarvoor groen licht van de rechter.
Nieuwe toepassing van civiel beslag
In deze zaak ging het om een man die is veroordeeld voor het runnen van een drugslab. Naast zijn gevangenisstraf moest hij ook €100.000 betalen aan de staat voor het opruimen van het lab. Omdat hij het bedrag niet kon betalen, onderzocht het OM of hij waardevolle bezittingen had. Hij bleek eigenaar te zijn van een woning.
Normaal gesproken wordt civiel conservatoir beslag vooral gebruikt om schadevergoeding aan slachtoffers of openstaande boetes veilig te stellen. De wet zegt echter niets over het gebruik van deze maatregel om opruimkosten van bijvoorbeeld een drugslab te innen. Toch besloot het OM, met hulp van de landsadvocaat, naar de civiele rechter te stappen om beslag te leggen op de woning. De rechter gaf toestemming. Daarmee mag de woning nu worden geveild.
Juridisch ‘gat’ in de wet
De maatregel kostenverhaal bestaat sinds 2022. Door deze maatregel is het mogelijk om veroordeelden financieel verantwoordelijk te stellen voor opruimkosten, bijvoorbeeld van een drugslab of hennepkwekerij. Maar anders dan bij boetes of schadevergoedingen staat in de wet niet hoe dit bedrag daadwerkelijk kan worden geïnd als de veroordeelde niet vrijwillig betaalt. Het OM signaleerde dit ‘gat’ en kwam tot een oplossing via het civiele recht.
Deze zaak laat zien dat het civiele beslagrecht ook kan worden ingezet voor andere financiële verplichtingen die voortvloeien uit strafrechtelijke veroordelingen, zolang er geen expliciet verbod op staat.
Gevolgen voor de toekomst
Het OM kan nu in soortgelijke zaken vaker beslag leggen op woningen of andere waardevolle bezittingen van daders. Zeker bij drugscriminaliteit, waar het opruimen van labs duur en risicovol is, geeft dit meer mogelijkheden om kosten op de dader te verhalen in plaats van op de samenleving.