De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport wil de Telecommunicatiewet wijzigen in de strijd tegen het coronavirus. Daarmee zouden telecomproviders locatiegegevens van hun klanten moeten overhandigen.
Door Bo Geurts
Momenteel wordt data in andere landen gebruikt om te kijken of iemand zich aan quarantaineregels houdt of om te achterhalen wie er mogelijk in contact is geweest met een coronapatiënt. In Nederland zou het RIVM met locatiedata de bewegingen van mensen en mogelijk de verspreiding van het coronavirus in de gaten kunnen houden. Maar is deze wijziging van de wetgeving in Nederland denkbaar?
Wijziging wetgeving
Op grond van artikel 11.5a Telecommunicatiewet is de verwerking van locatiegegevens alleen geoorloofd als deze zijn geanonimiseerd of als de abonnee of gebruiker voor de verwerking van de gegevens toestemming heeft gegeven. Echter, in de praktijk is de kennis over waar iemand is en hoe hij of zij zich beweegt makkelijk terug te herleiden tot een individu. Als een telecomprovider deze individuele data met de overheid wil delen, dan moet nu dus op grond van voorgaand artikel toestemming aan iedere gebruiker worden gevraagd. Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens is het omslachtig om aan iedere gebruiker toestemming te vragen. Een wijziging van de wetgeving wegens de monitoring van het coronavirus is derhalve nodig.
Kritiek
De wijziging moet volgens de Autoriteit kritisch worden bekeken. Het moet passen binnen de strenge kaders van de Europese privacyregels. Met goedkeuring van het Parlement kan een wettelijke basis worden gecreëerd die niet te ingrijpend is voor het recht op privacy. Echter, volgens Jaap-Henk Hoepman, privacyonderzoeker aan de Radboud Universiteit, moet het nut van die data niet worden overschat. Hij geeft aan dat de mast waarmee je telefoon in contact komt een redelijk groot gebied kan dekken en je locatiegegevens grofmazig kunnen zijn. De kans op onjuiste conclusies is daardoor dus groot.
Apps
Eerdere corona-apps lagen gezien het bovenstaande ook al onder vuur. Met zo’n app werd op smartphones gemeten wie bij wie in de buurt is, waarna achteraf kan worden achterhaald bij wie coronapatiënten in de buurt waren. Gezien de eisen voor de verwerking van locatiegegevens kan zo’n app alleen doorgang vinden met een wijziging van de wetgeving.
Effectieve oplossing?
De woordvoerder van de Autoriteit Persoonsgegevens heeft aangegeven dat de overheid nog niet duidelijk heeft gemaakt wat er met de data wordt gedaan die de ze wil opvragen. Het is noodzakelijk dat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport hier duidelijkheid over verschaft. Wanneer het wetsvoorstel ter advisering bij de Afdeling Advisering van de Raad van State ligt, moet immers duidelijk zijn gemaakt dat de wijziging van de wet een effectieve oplossing voor het probleem is en dat de wijziging niet in strijd is met hoger recht.