Drie politieke partijen, D66, GroenLinks-PvdA en de VVD, hebben het initiatief genomen voor een nieuwe wet die vrouwen beter moet beschermen tegen gewelddadige (ex-)partners. Het voorstel is geïnspireerd op de Britse zogeheten Clare’s Law, waarmee burgers het recht krijgen om bij de politie informatie op te vragen over het geweldsverleden van hun (ex-)partner.
De wet is genoemd naar Clare Wood, een Britse vrouw die in 2009 werd vermoord door haar ex-partner, die eerder veroordeeld was voor huiselijk geweld. Na haar dood voerde het Verenigd Koninkrijk ‘Clare’s Law’ in. Deze wet voorziet in twee procedures: het ‘recht op verzoek’, waarbij individuen zelf informatie kunnen opvragen, en het ‘recht op bekendmaking’, waarbij de politie proactief informatie kan verstrekken wanneer zij vermoedt dat iemand risico loopt.
Ook in landen als Canada en Australië bestaan varianten van deze wet. Daaruit blijkt dat dergelijke maatregelen daadwerkelijk kunnen bijdragen aan de bescherming van (potentiële) slachtoffers.
Het wetsvoorstel richt zich op het voorkomen van situaties waarin personen onbewust in een gewelddadige relatie terechtkomen met iemand die in het verleden betrokken was bij ernstig huiselijk geweld. Door tijdig inzicht te bieden in eerdere gewelddadige gedragingen, hopen de indieners van het voorstel slachtoffers beter te beschermen en hen te ondersteunen bij het maken van veilige keuzes.
Onderzoek naar juridische haalbaarheid
De indieners verzoeken het kabinet om onderzoek te doen naar de juridische haalbaarheid van een Nederlandse versie van deze wet. Daarbij moet met name worden gekeken naar de balans tussen het recht op privacy van de betrokkene en het recht op veiligheid van mogelijke slachtoffers. In het voorstel wordt benadrukt dat informatieverstrekking proportioneel en zorgvuldig moet plaatsvinden, met heldere voorwaarden en waarborgen.
Een belangrijk aspect van het voorstel is dat niet alleen het slachtoffer zelf, maar ook mensen in de directe omgeving – zoals familieleden, vrienden of hulpverleners – een inzageverzoek moeten kunnen indienen. Dit zou bijvoorbeeld kunnen helpen in situaties waarin iemand zich geleidelijk afzondert of tekenen van een ongezonde relatie vertoont, maar waar geen direct bewijs van gevaar is.
Aangezien het voorstel betrekking heeft op gevoelige persoonsgegevens, staat privacybescherming centraal. Informatie zou alleen gedeeld mogen worden als sprake is van een concrete aanleiding en een reëel risico. In andere landen zijn hierover al juridische kaders ontwikkeld die als voorbeeld kunnen dienen voor de Nederlandse context.
Femicide in Nederland
De initiatiefnemers verwijzen naar recente cijfers waaruit blijkt dat in Nederland gemiddeld elke acht dagen een vrouw door een (ex-)partner om het leven wordt gebracht. Femicide is daarmee een urgent maatschappelijk probleem dat om structurele maatregelen vraagt. Volgens de indieners kan tijdige toegang tot informatie over een geweldsverleden bijdragen aan het voorkomen van nieuwe slachtoffers.