Het aantal spijbelende scholieren dat voor de rechter moet verschijnen is drastisch gedaald. De Rechtspraak meldde onlangs een enorme daling in spijbelzaken. In 2019 waren er in totaal 2.500 zaken, in de eerste helft van het jaar slechts 602. De lockdown in maart en april van dit jaar lijkt een stevig effect op het aantal zaken te hebben gehad.
Door Caspar Bottemanne
Kinderen van vijf tot achttien jaar oud zijn in Nederland leerplichtig zolang zij geen MBO-2, HAVO of VWO diploma hebben gehaald. Dit betekent dat zij verplicht zijn onderwijs te volgen tot ze volwassen zijn of een geschikt diploma in bezit hebben. Scholieren die te vaak spijbelen komen in het ergste geval voor de rechter. Spijbelen is in het Nederlands rechtssysteem een strafbaar feit. Spijbelende scholieren komen dan ook voor de strafrechter als zij te vaak verzuimen.
Voordat de stap naar de rechter wordt gezet, worden er eerst andere manieren gezocht om scholieren weer naar school te laten gaan. Zo voeren leerplichtambtenaren gesprekken over de situatie van de scholier en hoe deze te verbeteren. In zwaardere gevallen kan ook Bureau HALT worden ingeschakeld.
Lockdown
Tijdens de landelijke lockdown in het tweede kwartaal van dit jaar werden de basis- en middelbare scholen gesloten. Voor veel leerlingen betekende dit dat zij verplicht thuis moesten blijven. De rest van het jaar hebben scholen voornamelijk online onderwijs gegeven via videoservices, zoals Zoom. In deze tijd hebben leerplichtambtenaren niet en/of minder gehandhaafd dan normaal. Echter, er zijn meer oorzaken te vinden voor de daling in het aantal zaken. In de lockdown werden veel strafzaken geschrapt vanwege de sluiting van de rechtbanken. Het is aan te nemen dat hierdoor veel zaken zijn vervallen. Ook de drukte in de rechtbanken na de lockdown geeft aanleiding te denken dat veel zaken zijn vertraagd of lang uitgesteld.
Dalende trend
Niet alleen de lockdown lijkt een aandeel te hebben in de daling, ook andere factoren spelen mee. Vijf jaar geleden speelden er nog 3.600 spijbelzaken bij de rechter, sindsdien is sprake van een jaarlijkse daling. Sinds een paar jaar wordt er meer naar de persoonlijke situatie van de leerling gekeken voordat wordt overgegaan tot strafrechtelijke vervolging. Een rechterlijke beslissing wordt gezien als het laatste redmiddel. Op deze manier proberen leerplichtambtenaren, scholen en de rechter leerlingen uit de rechtbank te houden. Of deze daling ook in de rest van dit jaar zal doorzetten, is nog de vraag. De coronacrisis zal de komende maanden meer onduidelijkheden oproepen over spijbelen. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met afwezigheid in het geval van verplichte quarantaine? In de toekomst kunnen er hoogstwaarschijnlijk nog interessante gevallen van spijbelen voor de rechter verschijnen.