De Verenigde Naties hebben harde kritiek geuit op de manier waarop Nederland omgaat met mensen met een beperking. In een recent rapport stelt een VN-comité dat Nederland grote gebreken vertoont op het gebied van toegankelijkheid.
Sinds 2016 is het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap van kracht in Nederland, met als doel de mensenrechten van mensen met een beperking te bevorderen, beschermen en waarborgen. Het verdrag stelt dat mensen met een beperking volwaardig moeten kunnen deelnemen aan de samenleving, net als ieder ander. Als toezichthouder kijkt het College voor de Rechten van de Mens of Nederland zich aan deze afspraken houdt. Hoewel sindsdien stappen zijn gezet, blijkt uit jaarlijkse rapportages dat er nog veel te verbeteren valt. Het verdrag benadrukt bovendien dat niet de beperking zelf het probleem is, maar de manier waarop de samenleving is ingericht. Daarom richt het zich op het wegnemen van obstakels, zodat mensen met een beperking gelijkwaardig kunnen meedoen.
Om te voldoen aan de afspraken van het VN-verdrag zijn bij de inwerkingtreding van het verdrag verschillende wetten aangepast. Zo is in de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte het recht vastgelegd om niet gediscrimineerd te worden op basis van een beperking. Deze wet is ook van toepassing op aanbieders van goederen en diensten, zoals winkels en restaurants. Daarnaast is de Kieswet aangepast. Daarin staat nu dat alle stemlokalen zodanig ingericht moeten zijn dat mensen met een lichamelijke beperking zoveel mogelijk zelfstandig hun stem kunnen uitbrengen.
Kritiek
Volgens het VN-rapport ontbreekt het Nederland aan een duidelijke, overkoepelende strategie om de afspraken uit het VN-verdrag Handicap na te komen. Dit leidt tot grote verschillen tussen gemeenten, waardoor mensen met een beperking in het ene deel van het land aanzienlijk slechter af kunnen zijn dan elders. Er is bijvoorbeeld kritiek op het feit dat de toegankelijkheid van voorzieningen, zoals rolstoelen en zorg, per gemeente verschilt. Daarnaast evalueert onze overheid onvoldoende of de wetten en de praktijk goed aansluiten bij het VN-verdrag.
Een ander pijnpunt dat door het VN-comité wordt aangekaart, is de situatie in het onderwijs. Het reguliere onderwijs in Nederland blijkt niet goed ingericht om kinderen met een beperking te ondersteunen. Hierdoor moeten veel kinderen uitwijken naar het speciaal onderwijs, dat vaak kampt met lange wachtlijsten. De VN roept op om leerkrachten beter op te leiden voor inclusief onderwijs, zodat kinderen met een beperking in de reguliere klas terecht kunnen en niet afhankelijk zijn van gespecialiseerde instellingen.
Oproep tot actie
Ook het gebruik van gedwongen behandelingen in de geestelijke gezondheidszorg is een belangrijk punt van zorg in het VN-rapport. Het comité pleit ervoor om alle vormen van gedwongen medische behandelingen te stoppen en alternatieve methodes te ontwikkelen die de autonomie van mensen met een beperking respecteren. Volgens de VN moet Nederland hierin dringend stappen zetten, omdat de huidige praktijken niet in lijn zijn met internationale mensenrechtennormen.
Het VN-comité doet een aantal aanbevelingen om de situatie te verbeteren, waaronder het invoeren van landelijke normen en richtlijnen. Deze moeten ervoor zorgen dat de rechten van mensen met een beperking overal in Nederland op dezelfde manier worden beschermd.