Volgens onderzoek van het platform The Investigative Desk is de tabakslobby erin geslaagd invloed uit te oefenen op de afspraken in het Nationaal Preventieakkoord, ondanks dat de tabaksindustrie uitgesloten behoorde te zijn van de onderhandelingen. Volgens het onderzoek komt de VVD naar voren als de partij die tijdens het coalitieoverleg de belangen van de tabaksindustrie behartigde.
Door Bibi Santpoort
In het Nationaal Preventieakkoord zijn afspraken vastgelegd ter ontmoediging van tabak. Nederland tekende voor het opmaken van het akkoord het WHO-Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging (FCTC). Op grond van dit verdrag is het mogelijk om bij het nemen van tabaksmaatregelen geen normale belangenafweging te nemen die alle te behartigen belangen meeweegt, maar het belang van de volksgezondheid als een leidend belang te nemen. Zodoende werden door staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid de direct belanghebbenden, zoals de tabaksindustrie, en de grote brancheorganisaties uitgesloten van de onderhandelingen over het Nationaal Preventieakkoord.
Toch werden de belangen van brancheorganisaties meegewogen omdat zij via contacten hun mening aan de ministeries konden laten blijken. Volgens het onderzoek handelde de VVD als belangenbehartiger door de andere coalitiepartijen over te halen maatregelen af te zwakken, te schrappen of te vertragen.
Het uiteindelijke akkoord verschilt op die manier van het vertrouwelijke eerste conceptakkoord. Een pakje sigaretten is dit jaar één euro duurder geworden en voordat de prijs verder kan worden verhoogd moet eerst het effect van deze prijsverhoging worden geanalyseerd. In het eerste conceptakkoord was echter afgesproken dat de accijnzen stapsgewijs zouden worden verhoogd tot 10 euro in 2023. Deze en andere wijzigingen leidden tot frustratie bij maatschappelijke organisaties.