Behoor je tot de gelukkigen die voor september 2015 zijn begonnen aan een studie en ontvang je een uitwonendenbeurs? Dan kan het voorkomen dat ome DUO opeens bij je op de stoep staat om te controleren of je écht op dat adres woont. Fraudegevallen worden door DUO gestraft met fikse boetes. Maar wat blijkt nu? Er is een escape mogelijk als de controleur onbevoegd is.
Door Inge Hoiting
Studenten die nog onder het oude studiefinancieringsstelsel vallen, ontvangen vier jaar lang een maandelijkse toelage van DUO. Uitwonende studenten hebben in 2017 recht op een basisbeurs van 290 euro per maand. Een aardig zakcentje in vergelijking met de 104 euro die thuiswonenden ontvangen.
Het komt dan ook met enige regelmaat voor dat studenten die eigenlijk nog in hotel mama verblijven, frauderen met de uitwonendenbeurs. Om dit misbruik tegen te gaan stuurt DUO geregeld controleurs op pad om na te gaan of het opgegeven adres daadwerkelijk bewoond wordt. In de praktijk komt het er op neer dat men tijdens een huisbezoek bekijkt of er tandenborstels, ondergoed en studieboeken aanwezig zijn.
DUO voert deze tandenborstelcontroles niet zelf uit, maar schakelt daarvoor externe bedrijven in. Inmiddels blijkt dat veel controles zijn uitgevoerd door onbevoegde controleurs die als zzp’er of als payroller werkten. In een enkel geval werd er zelfs een stagiair ingezet. En dat is niet toegestaan volgens de regels van het ministerie van Onderwijs. Een controle is slechts geldig als deze is uitgevoerd door een controleur die op de loonlijst staat.
Voor studenten die tegen de lamp zijn gelopen, kan het zinvol zijn om een rechtszaak aan te spannen tegen het ministerie van Onderwijs. De Centrale Raad van Beroep maakt namelijk korte metten met deze onbevoegde controles. Alleen al in 2017 ontsprongen 65 van 66 vermeende fraudeurs de dans. Ze hoefden het verschil tussen de thuis- en uitwonendenbeurs niet terug te betalen en ontkwamen aan een aanvullende boete.
DUO heeft ondertussen haar lesje geleerd. Sinds de zomer van 2016 worden er volgens de instantie geen zzp’ers meer ingezet voor het uitvoeren van controles.