Spreken is zilver, zwijgen is goud?

Sedert een jaar heeft het onbeperkte spreekrecht zijn heil gevonden in de wet en in de rechtszaal. Er wordt met modder gegooid en de verdachte zal koste wat het kost de pijn van de slachtoffers voelen. Het slachtoffer mag zich uitspreken over het bewijs en de schuld van verdachte.

Geschreven door Sam van den Akker, tweedejaars student Rechtsgeleerdheid aan Tilburg University

Daarnaast laten de spreekgerechtigden met aanhang zich dikwijls uit over de veronderstelde onkunde van de rechterlijke macht en trekken daarbij de deskundigheid van eenieder in twijfel. En waarom? Daar is een makkelijk antwoord op te geven; wraak.

Ik heb mij altijd verzet tegen het onbeperkte spreekrecht, althans ik heb meermaals mijn ongenoegen hierover uitgesproken, zo ook ongeveer iedere strafpleiter. Hieronder zal blijken waarom.

Aard van het strafproces
Allereerst is het strafrecht dader- en niet slachtoffergericht. Daar is een simpele verklaring voor. Het is immers de daad die wordt bestraft met daar bijbehorend hij die de daad verricht. Die daad kan weliswaar schade hebben berokkend, maar daarmee kan simpel worden omgegaan. De schade die de daad berokkent, kan worden vertaald in een geldbedrag dat het slachtoffer ontvangt, mits hij zich meldt als benadeelde partij én mits die schade goed is gemotiveerd. Het proces moet zich niet mede richten op het slachtoffer teneinde te achterhalen wat het slachtoffer, met alle respect, met zijn onkunde vindt van het bewijs en de schuld van verdachte. Daarvoor is in de professionele rechtspraak geen plaats. Het grote gevolg hiervan is dat er een tweesporigheid ontstaat.

Als tweede argument draag ik aan dat het strafproces gericht is op de waarheid. De rechter zal trachten de waarheid te achterhalen om zo tot een gedegen oordeel te komen. Alsof de rechter er zelf bij was. Bij de waarheid is het irrelevant wat het slachtoffer vindt over de schuld van de verdachte en de betrouwbaarheid van het bewijs. De schade die is toegebracht, kan overigens wel een puzzelstuk opleveren voor de waarheidsvinding, denk aan vermogensdelicten.

Het onbeperkte spreekrecht: martelwerktuig in de handen van slachtoffers
Voorts vraag ik mij af in hoeverre het onbeperkte spreekrecht niet psychisch martelen voor verdachten oplevert. Stelt u zich voor dat u daar zit, zenuwachtig omdat u tegen een Goliath moet vechten, verkleedt als de officier van justitie. Deze verwijt u allerlei dingen, spreekt zich uit over uw schuld en het bewijs. Daarna mag het slachtoffer er nog eens overheen met minder juridisch correcte bewoordingen. U wordt kapot gemaakt en vergeet dit nooit. Een mooie brug naar het volgende probleem is dan gemaakt. Stel, u bent onschuldig u wordt vrijgesproken. Dan bent u dus door de mangel gehaald om niets. U heeft alle pijn die slachtoffers met zich meedragen moeten aanhoren. Ik acht dit scenario zeer onwenselijk. Temeer in het licht van ons “tien-tegen-een beginsel”. Liever tien schuldigen vrij, dan één onschuldige vast. Ik vraag mij dan af hoe serieus we dit met zijn allen menen.

Het is niet passend een verdachte op voorhand te laten veroordelen door een slachtoffer. Het vertraagt daarnaast de zitting en de rechter zal uiterst waakzaam moeten zijn om geen schijn van partijdigheid te wekken. Het spreekrecht bemoeilijkt dit voor de rechter. Hij wil om zijn oordeel te vormen de originele film zien over de gebeurtenissen. Echter, de officier vervormd tezamen met het slachtoffer de film en maakt hem in een horrorfilm in het nadeel van de verdachte. Dat is niet correct, niet nodig en speelt rechterlijke dwalingen in de kaart.

Het kan ook anders!

Niet altijd is het spreekrecht een slecht iets, ik heb zelf ooit een ware roman mee mogen maken in de rechtbank van Den Bosch. Het slachtoffer, althans vader van de omgekomen man, maakte gebruik van zijn spreekrecht. Hij begon over de verdachte die in zijn jeugdjaren bij de vader in de zandbak had gespeeld en vertelde dat hij de verdachte mocht.

Uiteindelijk barstte de vader in tranen uit. Hij zei: “S. (naam verdachte) wij als familie, wij vergeven jou.” Het was een machtig stukje spreekrecht en het greep iedereen aan. Echter, de voordelen wegen niet op tegen de nadelen.

Op Het Rechtenstudentje meer lezen over het spreekrecht? Dat kan hier.

——————————————————————————-

Ook met een gastartikel op Het Rechtenstudentje verschijnen? Kijk dan hier voor meer informatie!