Shell moet van de rechter de uitstoot van CO2 op korte termijn fors verminderen. De rechtbank in Den Haag kwam vandaag met de historische uitspraak in een zaak tegen de oliegigant. De rechtszaak wordt gezien als de eerste succesvolle poging om een groot bedrijf te dwingen klimaatverandering tegen te gaan.
Door Caspar Bottemanne
Verschillende klimaat- en milieuorganisaties, waaronder Milieudefensie, spanden in 2019 een zaak aan tegen het Brits-Nederlandse oliebedrijf Shell. De eisers willen Shell middels de rechtszaak dwingen serieuze maatregelen te nemen om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan. Shell stoot als een van de grootste olieproducerende bedrijven ter wereld enorme hoeveelheden broeikasgassen uit: er wordt geschat dat drie procent van alle CO2-uitstoot van Shell en diens producten afkomstig is. De zaak kon op veel steun rekenen, meer dan zeventien duizend mensen verleenden een volmacht aan Milieudefensie om namens hen op te treden in de zaak.
Onrechtmatig handelen
De primaire vordering van de eisers is het veroordelen van Shell tot het terugbrengen van de CO2-uitstoot naar 45% van de uitstoot dat het bedrijf in 2019 had. De eisers verwijten Shell in strijd met de wet te handelen door te weinig te doen aan klimaatverandering. Zo beweert Milieudefensie dat de oliegigant al sinds de jaren zestig weet dat klimaatverandering een gevaar voor de mens is. Groot gevaar veroorzaken, terwijl je het wel kan voorkomen, is volgens de klimaatorganisaties onrechtmatig. De grondslag voor de vordering is dan ook dat Shell ongeschreven zorgvuldigheidsnormen van artikel 6:162 BW overschrijdt, ofwel: een onrechtmatige daad pleegt. De klimaatorganisaties halen ook de Kelderluik-criteria aan om aan te tonen dat Shell gevaar veroorzaakt. Ook wordt gesteld dat Shell zich, net als overheden, moet houden aan de afspraken van het Parijse Klimaatakkoord.
Standpunt Shell
Shell voert aan dat er wel degelijk genoeg inspanningen worden verricht om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan. Zo investeert het bedrijf de laatste jaren steeds meer in klimaatvriendelijkere manieren van energiewinning, zoals windenergie en biobrandstoffen. Daarnaast stelt Shell dat er natuurlijk veel meer oliebedrijven zijn, die allemaal flinke uitstoot leveren. Niet alleen Shell zou daarom veroordeeld moeten worden. De claim van Milieudefensie dat ook Shell zich moet houden aan het Parijse klimaatakkoord, vindt bij Shell geen gehoor. Het bedrijf stelt dat het een afspraak is tussen landen, een bedrijf is niet direct verbonden aan het akkoord.
De rechter
De rechter kan zich vinden in het standpunt van de eisers. Volgens de rechtbank handelt Shell onrechtmatig door niet genoeg maatregelen te nemen tegen de uitstoot van broeikasgassen door het bedrijf zelf, maar ook doordat de afnemers van het bedrijf dit nalaten. Shell veroorzaakt groot gevaar voor burgers, aangezien de gevolgen van klimaatverandering aanzienlijke schade en gevaar kunnen opleveren voor Nederland. Zo noemt de rechtbank periodes van extreme hitte en kans op overstromingen. De rechter erkent ook de individuele verantwoordelijkheid die Shell heeft als het op het klimaat aankomt. Hoewel andere bedrijven ook veel uitstoten, heeft Shell genoeg controle en invloed om diens eigen uitstoot flink terug te brengen. Uiteindelijk gaat de rechtbank mee in de omvangrijkste vordering die de eisers instelden: Shell moet vóór 2030 de uitstoot van CO2 met 45 procent hebben verminderd ten opzichte van de uitstoot in 2019.
De uitspraak van de rechtbank Den Haag vind je hier. Meer weten? Bekijk dan ook ‘De zaak Shell‘ van VPRO Tegenlicht.