Op 24 mei jl. publiceerde de Sociaal-Economische Raad (hierna: SER) een rapport aangaande het aan het werk krijgen van statushouders. Uit het rapport blijkt dat in 2014 slechts 25 procent van de volwassen statushouders gemiddeld 3,5 jaar na het verkrijgen van een verblijfsvergunning werk verkrijgt. De SER kijkt in haar rapport naar mogelijkheden, waaronder het leveren van maatwerk, om dit percentage te verhogen.
Door Lisanne Wigboldus
Eerder bleek dat vijftien Nederlandse bedrijven samen 3500 vluchtelingen in het binnen- en buitenland aan het werk gaan helpen. Onder andere ING, Philips en Randstad doen mee. Zo wil het Eindhovense technologiebedrijf in vijf jaar zo’n honderd vluchtelingen aan een baan helpen.
Kwetsbare groep
Uit het SER-rapport blijkt dat 67 procent van de volwassen statushouders een uitkering krijgt. Tevens is de positie van vrouwen en laaggeletterden erg kwetsbaar binnen deze groep.
De kwetsbaarheid van de groep vloeit met name voort uit achterstanden op het gebied van opleiding, taalbeheersing en bruikbare werkervaring. De statushouders geven zelf aan problemen te ervaren op het gebied van gezondheid, een lange loopbaanonderbreking en een onzeker toekomstperspectief. Deze groep vertrekt vaak onvoorbereid uit het herkomstland, wat (emotionele) ervaringen meebrengt en zodoende zorgt voor een ‘refugee gap’.
Belemmeringen in proces
SER-voorzitter Mariette Hamer stelt dat er een tekort is aan mensen voor de banen die er zijn. Daarom zouden statushouders sneller aan het werk moeten kunnen. Volgens de SER zijn er verschillende problemen aan te wijzen die een belemmering vormen in het proces van maatschappelijke participatie. Ten eerste zijn er lange wachttijden en tevens beperkte wettelijke mogelijkheden om in afwachting op een status te mogen werken. Daarnaast ervaren veel statushouders het als lastig om het inburgeringsexamen succesvol af te leggen. De verantwoordelijkheid hiervoor wordt geheel bij de statushouder gelegd. Ten derde is de aansluiting bij het reguliere beroeps- en hoger onderwijs moeizaam. Het taalniveau is hierbij het grootste probleem. Tot slot stuiten veel statushouders op ingewikkelde regels rondom werk en stages.
Perspectief werkgevers
Een succesvollere arbeidsintegratie van de statushouders vraagt natuurlijk ook een bepaalde inzet en bereidheid van werkgevers. Werkgevers wijzen op de kwaliteit van de selectie, voordracht en ondersteuning van statushouders. Een toegankelijk regionaal bestand van werkzoekenden ontbreekt, aldus de werkgevers. Als het al tot een spontane match komt, dan zijn bepaalde voorwaarden in verband met bijvoorbeeld samenloop met een uitkering een complicerende factor voor de uiteindelijke plaatsing.
Op dit moment lopen er al wel diverse programma’s om aan de wensen van de werkgevers tegemoet te komen, zoals het project Perspectief op Werk of het project Breed Offensief.
Belang van onderwijs
Het kabinet is momenteel bezig met de ontwikkeling van een onderwijsroute in de nieuwe inburgeringswetgeving. In deze nieuwe route is met name aandacht voor schakeltrajecten zodat de instroom in het beroeps- of hoger onderwijs mogelijk wordt.
Nieuw inburgeringsstelsel
De gemeenten ervaren problemen in een beperkte samenhang tussen inburgering en participatie. Ten aanzien van inburgering kunnen zij geen beleid voeren terwijl ze voor de participatie volledig verantwoordelijk zijn.
Vanaf 2021 komt er een nieuw inburgeringsstelsel dat mogelijk een oplossing biedt voor dit probleem. Het kabinet heeft aangegeven de gemeenten verantwoordelijk te maken voor de inkoop en het aanbod van taalcursussen. Tevens geeft de nieuwe wet invulling aan drie veel genoemde aandachtspunten.
De gemeenten hebben straks de mogelijkheid zelf invulling te geven aan de inkoop en het aanbod van inburgeringstrajecten zodat er meer maatwerk geleverd kan worden. Ook wordt een gemeente in staat gesteld om bijvoorbeeld jobcoaches en aangepaste werkervaringsplaatsen in te kunnen zetten. Tot slot betekent maatwerk een betere informatievoorziening op lokaal niveau.
In de loop van 2019 zal duidelijk worden hoe de nieuwe inburgeringswet er precies uit gaat zien.