Schending recht op privacy van leerlingen

Privacy blijft een zeer actueel thema; hebben we het wel of toch niet? In veel gevallen maken we zelf de keuze om een deel van onze privacy af te staan, bijvoorbeeld door gebruik te maken van sociale media. Echter, soms wordt die keuze voor ons gemaakt zonder toestemming te vragen.

Door Liza Ovsyanko

Dit probleem speelt zich af op veel scholen. Volgens de Nederlandse Vereniging van Pedagogen en Onderwijsdeskundigen (NVO) en het Nederlands Instituut voor Psychologen (NIP) wordt de privacy van leerlingen namelijk vaak geschonden.

Voordat scholen informatie verstrekken aan derden moet er toestemming worden gevraagd aan de ouders van de leerling. Volgens Marieke Boon, van Ouders en Onderwijs, krijgen kinderen op voorhand geen eerlijke kans als een dossier zomaar wordt doorgeschoven.

Schending Wet bescherming persoonsgegevens?
Gegevens van leerlingen vallen onder de Wet bescherming persoonsgegevens. Als er zonder toestemming gegevens worden verstrekt aan derden is dit een schending van die wet. Artikel 5 bepaalt namelijk dat persoonsgegevens slechts mogen worden verwerkt indien de betrokkene voor de verwerking toestemming heeft verleend (of in het geval van minderjarigheid de ouders van de betrokkene).

Het is niet de eerste keer dat privacyschending op scholen in het nieuws komt. In 2014 gaven basisscholen privégegevens van scholieren door aan educatieve uitgevers. De gegevens werden gekoppeld aan de leerresultaten om zo informatie te kunnen krijgen over de prestaties. Dit zou interessant kunnen zijn voor commerciële bedrijven. Zonder het verstrekken van de gegevens zouden leerlingen geen gebruik kunnen maken van digitaal lesmateriaal. Veel scholen hebben toen privégegevens van ouders en leerlingen doorgegeven zonder toestemming te vragen aan de betrokkenen. Daarmee werd de Wet op bescherming van persoonsgegevens overtreden. Staatssecretaris Dekker pleitte destijds voor invoering van pseudoniemen om ervoor zorgen dat de privacy van leerlingen gewaarborgd wordt. Zo zouden scholen alleen de gegevens mogen verstrekken die nodig zijn voor het gebruiksgemak van de leerling, zoals de voornaam. Dit zou in schooljaar 2017/2018 moeten worden ingevoerd .

Onnodige informatie-uitwisseling blijft plaatsvinden
Hoewel aan de privacy met betrekking tot digitaal lesmateriaal wordt gewerkt, blijven scholen onderling meer informatie dan nodig uitwisselen over leerlingen. Blijkbaar zijn scholen nog steeds niet voldoende bewust van de gevolgen van de privacyschending van hun leerlingen.

Volgens SP-Kamerlid Tjitske Siderius zouden scholen geen inzicht moeten geven in het hele leerlingendossier als er slechts specifieke informatie nodig is. Het NVO meldt dat het voor de juiste ondersteuning niet nodig is om alle details over de leerling op te vragen, al helemaal niet als er geen toestemming is verleend. In noodsituaties, zoals mishandeling, mag er een uitzondering worden gemaakt.

Boetes voor het schenden van de Wet bescherming persoonsgegevens kunnen voor scholen oplopen tot maximaal 820.000 euro. De NVO en de NIP willen scholen door middel van workshops bewust maken van het belang van privacy van de leerlingen.