Bent u voor of tegen de wet tot goedkeuring van de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne?
Dat is de vraag van het referendum van 6 april 2016. Na een succesvolle campagne van het initiatief Geenpeil, met een behaald aantal handtekeningen van 427.939, zal de Nederlandse bevolking voor het eerst sinds de invoering van de nieuwe referendumwet in juli 2015 naar de stembus gaan om te stemmen voor een raadgevend referendum.
Sinds de invoering van de referendumwet heeft Nederland een nieuw democratisch instrument; het raadgevende referendum. Er worden sterke eisen gesteld aan het houden van zo’n referendum (zoals een minimum aantal handtekening dat nodig is in de zin van art 2 Wrr en bepaalde wetten die buiten de scope van de wet vallen volgens art. 5 Wrr, maar het voorstel van GeenPeil is goedgekeurd door de referendumcommissie en dus voldoet aan deze eisen.
Dat is op zich frappant, want het is maar de vraag wat de praktische implicaties zijn van een negatieve uitslag. Het is althans een verdrag gesloten op Europees niveau. Zelfs al zou de Nederlandse bevolking zich tegen het verdrag keren, zal het naar alle waarschijnlijkheid weinig impact hebben op het verdrag in zijn geheel, aangezien essentiële delen van het verdrag op voorlopige basis alsnog van kracht kunnen komen. Dit is vastgelegd in art. 486 van het Associatieverdrag. Wat daarna gebeurt, is op dit moment nog onduidelijk, maar laten we ons voorlopig richten op het referendum.
Geenpeil wil met dit referendum vooral een geluid tegen de Brusselse macht laten horen. Ze zijn dan ook fel tegen een mogelijk lidmaatschap van Oekraïne van de EU. Hoewel het verdrag zich richt op verdere economisch en politieke co-operatie, heeft het associatieverdrag geen relevantie voor een mogelijke uitbreiding van de unie. Sterker nog, de EU heeft een wijd scala aan verdragen getekend met landen over de hele wereld; dit betekent niet dat elk verdrag lijdt tot een uitbreiding.
Daarnaast is het verdrag voornamelijk over handel. Door een harmonisering van regulering wil het verdrag voor economische vooruitgang zorgen. Door een verbeterde markttoegang van beide partijen, is het verdrag voor beide partijen op economisch gebied een verbetering.