Vijf Just Stop Oil-activisten zijn door de Britste rechter veroordeeld tot gevangenisstraffen van vier en vijf jaar. Ze waren verantwoordelijk voor het organiseren en samenbrengen van de groep die in 2022 de ringweg rondom Londen blokkeerde.
Just Stop Oil (JSO), een afsplitsing van Extinction Rebellion (XR), is een Britse milieubeweging die een einde wil maken aan olie- en gasexploitatie in de Noordzee. Om dit onder de aandacht te brengen bezetten zij onder andere snelwegen. Dit gebeurde ook in november 2022, toen activisten de M25 rondom Londen blokkeerden. De M25 is een van de drukste snelwegen in Engeland. Als gevolg van de bezetting ervaarden meer dan 700.000 voertuigen overlast. De economische schade bedroeg ruim negen ton. Door de blokkade botsten twee vrachtwagens tegen elkaar en kwam een motoragent ten val.
Vijf activisten werden voor de rechter gebracht, omdat ze in een Zoom-overleg zouden hebben afgesproken de snelweg te blokkeren. De rechter stelde dat de demonstraten hiermee met opzet de openbare orde verstoorden. Roger Hallam, medeoprichter van JSO en XR, zei tijdens de video-oproep dat het plan was om “de grootste ordeverstoring in de moderne Britse geschiedenis” te veroorzaken. Daarmee werd hij door de rechter gezien als het brein achter de operatie en kreeg daarom vijf jaar gevangenisstraf. De andere vier activisten kregen elk vier jaar cel. Nooit eerder werden er in Groot-Brittannië zulke hoge straffen opgelegd voor klimaatprostesten.
Nederlandse rechtspraak
In Nederland zijn zulke gevangenisstraffen voor een vreedzame demonstratie vooralsnog ondenkbaar. Over het algemeen worden demonstranten niet vervolgd. Het recht op betoging is immers een belangrijk grondrecht wat niet zomaar mag worden beperkt. Dat kan echter wel in het geval betogers tijdens een demonstratie strafbare feiten plegen. Mensen die oproepen tot een wegblokkade kunnen ook gestraft worden. Zij roepen immers op tot het plegen van een strafbaar feit.
Dit gebeurde onder andere in 2023, toen zeven activisten van XR werden veroordeeld wegens opruiing tot bezetting van de Utrechtsebaan. Zij plaatsten op sociale media verschillende berichten om zoveel mogelijk mensen te mobiliseren voor een klimaatactie. De rechter oordeelde dat hiermee een groot gevaar voor de verkeersveiligheid werd gecreëerd, nu de blokkade tot “chaotische en daarmee ook gevaarlijke verkeerssituaties zou leiden.” De taakstraffen die de verdachten daarvoor kregen varieerden van 30 uur tot 60 uur; een groot verschil met de celstraffen in het Verenigd Koninkrijk. Ook de klimaatactivisten die zich in oktober 2022 vastlijmden aan het schilderij Meisje met de Parel kregen geen celstraf opgelegd. De rechter oordeelde dat een gevangenisstraf niet proportioneel zou zijn gezien het feit dat de twee mannen al drie weken in voorarrest zaten.