Een raadsheer die werkzaam was bij het gerechtshof in Den Haag heeft onlangs ontslag genomen nadat zij van de Hoge Raad een berisping had gekregen. De vrouw zou hebben geprobeerd om het MH17-proces te beïnvloeden door onder de rechters die bij die zaak betrokken waren een complottheorie te verspreiden.
Negen jaar zijn inmiddels verstreken sinds het moment dat een Russische raket boven Oekraïens grondgebied de MH17 raakte. Familieleden en andere nabestaanden van de 298 slachtoffers, onder wie 196 Nederlanders, stonden op 17 juli 2023 tijdens een emotionele herdenking stil bij de ramp. Vier dagen later werd bekend dat in Rusland een van de drie daders, oud-officier en nationalist Igor Girkin, was opgepakt vanwege het ‘aanzetten tot extremisme’. Girkin werd in november 2022 door de rechtbank in Den Haag bij verstek veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf voor zijn betrokkenheid bij de vliegramp.
Complottheorie
Het Financieele Dagblad (FD) kwam drie weken geleden met een opvallende onthulling over deze historische rechtszaak. De krant wist te melden dat een raadsheer die tot voor kort werkzaam was bij het gerechtshof in Den Haag het MH17-proces heeft willen beïnvloeden door de betrokken rechters een boek cadeau te geven. Dat boek, dat geschreven is door de broer van de betreffende raadsheer, gaat ervan uit dat de MH17 uit de lucht is geschoten door ‘de geheime diensten’. Het uitbrengen van het boek had ervoor moeten zorgen dat andere dan de al betrokken officieren van justitie de rechtszaak zouden overnemen, zodat ‘de juiste verdachten konden worden vervolgd’.
De raadsheer in kwestie lijkt in deze complottheorie, waar overigens geen enkel bewijs voor is, te geloven. Zo noemde ze de MH17-zaak ‘een groot showproces’ en sprak ze in het kader van het opsporingsonderzoek van een ‘een doelbewuste en doorzichtige cover-up’. Ze heeft daarna, waarschijnlijk in de hoop het proces te vertragen, besloten om het boek van haar broer uit te delen aan alle betrokken rechters en officieren van justitie. Het Haagse gerechtshof, de eigenlijke werkgever van de vrouw, was not amused en trok aan de bel bij de Hoge Raad.
Berisping
De Hoge Raad koos ervoor aan de raadsheer een schriftelijke berisping op te leggen. Raadsheren en rechters hebben volgens de Hoge Raad net als iedere Nederlander de vrijheid om hun mening te uiten over maatschappelijke problemen. Hierbij moeten zij wel rekening houden met de ‘invloed van die uitingen’, vooral als die uitingen ‘vragen kunnen doen rijzen over het gezag en de onpartijdigheid van de rechterlijke macht’. De Hoge Raad twijfelt er in deze zaak niet aan dat de vrouw met haar ‘uitdeelactie’ het verloop van het MH17-proces heeft willen beïnvloeden. Een berisping is volgens de hoogste rechterlijke instantie op zijn plaats, omdat de raadsheer het ‘vertrouwen in het gezag en de onpartijdigheid van de rechterlijke macht heeft ondermijnd’.
De Hoge Raad hield het bij een berisping, omdat de vrouw zou inzien dat ze een fout heeft gemaakt. Zij werd in eerste instantie nog wel overgeplaatst naar een andere afdeling binnen het gerechtshof en mocht geen strafzaken meer behandelen. Het Haagse hof heeft inmiddels, in een reactie op nieuwe berichtgeving van het FD, bevestigd dat de raadsheer later zelf ontslag heeft genomen.
Disciplinaire maatregelen
Het komt overigens niet vaak voor dat rechters of raadsheren een disciplinaire maatregel, zoals een berisping, opgelegd krijgen. Zes maanden geleden gebeurde het wel al eens, toen een bestuursrechter bij de Amsterdamse rechtbank een berisping kreeg vanwege een kritisch interview.
Het wettelijk kader voor het opleggen van disciplinaire maatregelen aan rechters en raadsheren wordt gevormd door de Wet rechtspositie rechterlijke ambtenaren (Wrra). Er zijn vier maatregelen mogelijk: een schriftelijke berisping, een tijdelijke inhouding van het salaris, een schorsing voor maximaal drie maanden of ontslag. Een berisping kan worden opgelegd door de leidinggevende van de betreffende rechter (meestal is dat de president van het gerecht); voor de andere maatregelen is de Hoge Raad de bevoegde autoriteit.