Vanaf 1 januari 2019 is het OM, net als de Rechtspraak, overgegaan op outputfinanciering: het OM zal voortaan een bedrag krijgen per afgehandelde zaak. Tot 1 januari 2019 hanteerde het Ministerie van Justitie en Veiligheid jegens het OM een systeem van lumpsum- of inputbekostiging.
Door Gracièla van Duinkerken
Met dit oude bekostigingssysteem werd rekening gehouden met het verwachte aantal zaken en in te zetten capaciteit, maar bestond er geen directe koppeling aan geleverde prestaties. Sturing werd met name gegeven bij prioritering of wijzigingen in beleid.
Van input- naar outputbekostiging
In 2010 constateerde de commissie Van Egten dat het lumpsum- of inputbekostigingssysteem verouderd en weinig transparant was, en heeft destijds een model van prestatiebekostiging voorgesteld. Het College van Procureurs-Generaal besloot daarop een weg in te slaan waarbij de organisatie van input- naar outputsturing werd bewogen.
De wens om te komen tot een meer output gerelateerde bekostiging is tevens versterkt door het rapport van de Algemene Rekenkamer over de “Prestaties in de strafrechtketen”, waarin werd gesteld dat de bekostigingssystemen in de strafrechtketen niet goed op elkaar aansluiten en er sprake is van tegengestelde prikkels.
Outputfinanciering niet voor alle kostenposten
Op 22 november 2018 is er een motie ingediend vanwege het feit dat outputfinanciering kan leiden tot perverse prikkels, een toename van bureaucratie en bij een dalend aantal zaken tot steeds zwaarder drukkende vaste lasten. Hierbij werd benadrukt dat er rekening gehouden moet worden met het feit dat een deel van het werk van het OM bestaat uit het voorkomen van strafbare feiten, alsmede uit het verstoren van crimineel gedrag, zonder dat dit tot concrete, voor de rechter te brengen strafzaken leidt. Dit verhoudt zich niet goed tot de werking van outputfinanciering, waarbij het OM per zaak betaald zal worden. Tevens werd in de motie verzocht om vaste lasten van het OM buiten de outputfinanciering te houden.
Minister Grapperhaus bevestigt in een brief aan de Tweede Kamer dat gehoor is gegeven aan dit verzoek. In het nieuwe bekostigingssysteem worden vaste kostenposten, zoals ICT en huisvesting, buiten het outputgerelateerde budget gehouden. Ook het werk van het OM dat niet of slechts indirect leidt tot een afgeronde strafzaak, zoals bijvoorbeeld de aanpak van ondermijnende criminaliteit of terrorisme, worden buiten het outputgerelateerde budget gehouden.
Leren van ervaringen in de rechtspraak?
Er zijn Kamervragen ingezonden waarin onder meer werd gevraagd op welke wijze rekening is gehouden met de ervaringen in de rechtspraak. Zoals eerder vermeld is het bekostigingssysteem van de Rechtspraak ook gebaseerd op outputfinanciering. Uit onderzoek in opdracht van de Raad voor de Rechtspraak en de minister blijkt dat deze manier van financieren niet voldoet en tot problemen leidt. Minister Dekker onderschrijft deze problemen en wil samen met de Raad voor de Rechtspraak op zoek naar een oplossing. De vraag is in hoeverre met deze ervaringen uit de Rechtspraak rekening is gehouden.
2019 als proefjaar
De minister heeft aangegeven dat 2019 een proefjaar zal zijn. Er is nog geen sprake van een driejarige prijsafspraak, maar gestreefd wordt om een driejarige prijsafspraak te maken vanaf 2020.