Slachtoffers van ernstige misdrijven of hun nabestaanden krijgen een onbeperkt spreekrecht in de rechtszaal. Gisteren werd in de Eerste Kamer gedebatteerd over de kwestie naar aanleiding van het wetsvoorstel voor het uitbreiden van het spreekrecht van slachtoffers en nabestaanden in het strafproces door minister Van der Steur, met instemming tot gevolg.
Het onbeperkte spreekrecht maakt het voor slachtoffers en nabestaanden mogelijk om tijdens de zitting onder andere te spreken over de mogelijke bewezenverklaring, het strafbare feit, de schuld van de verdachte(n) en de straf. De regering wil hiermee de positie van het slachtoffer tijdens het strafproces versterken. Het wetsvoorstel maakt het ook mogelijk om nabestaanden van verkeersmisdrijven een tegemoetkoming toe te kennen.
Van Bijsterveld (CDA) merkte gisteren op dat het goed is dat er nu een uniforme, wettelijke grondslag voor het spreekrecht komt. Schouwenaar (VVD) betoogde dat het beperkte spreekrecht zorgde voor pijnlijke situaties die met dit wetsvoorstel hopelijk niet meer voorkomen. Een meer uitgebreide slachtofferverklaring zou in zijn ogen ook bijdragen aan de waarheidsvinding.
Engels (D66) liet een meer kritisch geluid horen en vroeg zich of een verdere verruiming slachtoffers wel helpt. Deelname aan het strafproces wordt door slachtoffers als emotioneel heftig ervaren en er zijn geen harde bewijzen dat het spreekrecht leidt tot vermindering van posttraumatische stress. Onbeperkt spreekrecht is volgens Engels bovendien niet in lijn met het systeem van strafvordering, waarin het Openbaar Ministerie fungeert als spreekbuis voor slachtoffers in het bijzonder en de maatschappij in het algemeen. Beuving (PvdA) erkende dat de uitbreiding van het spreekrecht voorziet in de behoeften van slachtoffers en nabestaanden, maar vroeg zich wel af of dit niet ten koste gaat van de onschuldpresumptie. Strick (GroenLinks) vroeg zich af of de oplossing niet beter kan worden gezocht in andere instrumenten, zoals herstelrecht of mediation. Meer over de standpunten binnen het debat vind je hier.
Strafrechtadvocaten zijn sceptisch over de verruiming van het spreekrecht, zo bleek vorig jaar al. Aankomende dinsdag is de stemming in de Senaat. De wet kan vanaf 1 juli worden ingevoerd.