De omwonenden van Tata Steel menen dat de provincie Noord-Holland de uitstootnormen van zwaveldioxide voor de staalfabriek niet had mogen versoepelen. De bestuursrechter oordeelde echter dat de provincie met het versoepelen geen regels overtrad. Omwonenden zijn het hier niet mee eens en gaan daarom in hoger beroep.
Tata Steel is de grootste staalfabriek van Europa en is gevestigd in IJmuiden. Met ruim 9000 werknemers is de fabriek de grootste werkgever in de regio van IJmond, maar tegelijkertijd ook een grote vervuiler. De fabriek is verantwoordelijk voor maar liefst 7% van de totale Nederlandse CO2 uitstoot. De afgelopen jaren kwam de staalfabriek herhaaldelijk in opspraak, omdat de fabriek de gezondheid van omwonenden ernstig zou aantasten. De eisers in deze zaak hebben door de jaren heen dan ook een indrukwekkende klachtenlijst opgemaakt.
Problematiek rondom Tata Steel
De zorgen rondom Tata Steel werden voor het eerst geuit in een uitzending van Zembla in 2008. In deze uitzending werd er een verband geschetst tussen de uitstoot van de fabriek en het hoge aantal kankerpatiënten in de regio. Dit verband kon echter niet bewezen worden, omdat er nog geen onderzoek naar was gedaan. Naar aanleiding van deze uitzending startte het RIVM verschillende onderzoeken naar de luchtkwaliteit en gezondheid in de regio. In 2019 concludeerde het RIVM dat de grafietregen die Tata Steel uitstoot schadelijk is voor de gezondheid van (vooral) kinderen. Een jaar later kwam de GGD met een rapport waaruit bleek dat in de omgeving van de staalfabriek longkanker 25% meer voorkomt. Maar daar bleef het niet bij. In 2021 verschenen er opnieuw alarmerende onderzoeken waaruit bleek dat de luchtkwaliteit in IJmond matig tot onvoldoende was. Ook stelde het RIVM vast dat de hoeveelheden lood en andere schadelijke stoffen die neerdalen in de regio veel te hoog is. Langdurige blootstelling aan deze hoeveelheden lood kan ernstige gevolgen hebben voor jonge kinderen, wiens hersenen nog volop in ontwikkeling zijn.
In 2022 werd vastgesteld dat een ‘aanmerkelijk deel’ van de neergedaalde stoffen in IJmond afkomstig zijn van Tata Steel. Dit werd al langer vermoed, maar was nog niet eerder onderzocht. “Het nieuwe RIVM-rapport laat zien dat de staalproductie op het terrein van Tata Steel de belangrijkste bron van de uitstoot van een aantal metalen en kankerverwekkende PAK-stoffen is in de IJmond,” aldus de toenmalige staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat). “Daarmee onderstreept dit onderzoek de noodzaak om snel de gezondheidsrisico’s voor omwonenden van Tata Steel te verminderen.”
Rechtszaken
Volgens omwonenden doet Tata Steel onvoldoende haar best om de uitstoot van schadelijke stoffen te verminderen en blijft de staalfabriek de gezondheid van mens en dier schaden. Daarom deed advocaat Bénédicte Ficq in 2021 aangifte tegen Tata Steel namens ruim 1100 personen en 8 stichtingen. Het OM maakte vervolgens in 2022 bekend dat zij een strafrechtelijk onderzoek zou instellen tegen het bedrijf. Hierbij zou gekeken worden naar het gevaar voor de openbare gezondheid en de rol van leidinggevenden. Dit onderzoek loopt nog steeds. Wel is de staalfabriek in februari dit jaar veroordeeld tot een geldboete van in totaal 110.000 euro voor milieumisdrijven en overtredingen.
Uitstoot zwaveldioxide
Omwonenden spanden in juni 2023 wederom een rechtszaak aan. Tata Steel moet volgens hen de uitstoot van zwaveldioxide verminderen om de luchtkwaliteit te verbeteren. De vergunning voor deze uitstoot werd eind 2021 aangescherpt, waardoor de uitstoot van zwaveldioxide met driekwart zou worden teruggedrongen. De provincie Noord-Holland heeft deze uitstootnormen echter weer versoepeld nadat Tata Steel stelde dat het onmogelijk was de fabriek zo veel schoner te maken, zo claimen de omwonenden. Zij stellen dat de versoepeling in strijd is met het Schone Lucht Akkoord uit 2020 en eisen daarom dat de uitstoot verminderd moet worden.
De bestuursrechter oordeelde begin augustus dat de provincie binnen zijn beleidsvrijheid heeft gehandeld bij het versoepelen van de uitstootnorm. Met die uitspraak zijn de eisers het oneens en daarom gaan zij in hoger beroep. “Omdat Tata zelf heeft besloten de 99 jaar oude, verwaarloosde fabriek te blijven uitmelken, zou het juist harder moeten worden aangepakt,” meent Jan de Jong van stichting Schapenduinen. “Maar in plaats daarvan mag het door provincie juist aan softere normen worden gehouden.”