Sinds 1 juli dit jaar geldt er in Zweden een nieuwe wet die alle seksuele handeling zonder nadrukkelijke fysieke of verbale toestemming strafbaar maakt. De regering hoopt hiermee verkrachting en seksueel misbruik tegen te gaan.
Door Eline van der Zwaag
De Zweedse premier Stefan Löven vatte de wet als volgt samen: ‘De boodschap is simpel: je moet aan de persoon met wie je seks wilt, vragen of hij het ook wil. Als je er niet zeker van bent, moet je het laten.’ In zeven andere Europese landen bestaat een dergelijke wet al, onder andere in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Ook in Spanje wordt binnenkort een wet over seksuele toestemming ingevoerd.
Volgens ons Wetboek van Strafrecht is iemand pas schuldig aan verkrachting als diegene een persoon heeft gedwongen tot seks door middel van geweld en/of bedreiging hiervan. In de praktijk blijkt echter dat slachtoffers van schrik verlammen en zich niet of niet voldoende kunnen verzetten, wat het bewijzen van dwang bemoeilijkt. Over toestemming rept het huidige wetboek van Strafrecht dus niet. Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid berichtte in mei dat hij aan een nieuwe zedenwet werkt, waarbij ook naar buitenlandse zedenwetgeving wordt gekeken. Nu nog niet bekend is hoe de nieuwe Zweedse wet in de praktijk werkt zal de nieuwe wet echter waarschijnlijk niet dezelfde vorm krijgen als de Zweedse zedenwet. Daarnaast bestaat het gevaar dat een dergelijke wet slechts symboolwetgeving blijkt te zijn, hetgeen de rechtszekerheid negatief zou beïnvloeden.
De vraag blijft echter of met het invoeren van een nieuwe zedenwet aan de berechting in de praktijk veel zal veranderen. Zo blijft het veelal nog steeds niet eenvoudig verkrachting te bewijzen. Wat wordt er namelijk verstaan onder toestemming? En wat nu als je eerst toestemming geeft om vervolgens daarop terug te komen? We zullen moeten afwachten hoe de wet de komende tijd in de Zweedse rechtspraktijk werkt.