Een minimale stemgerechtigde leeftijd staat gelijk aan leeftijdsdiscriminatie. Dat heeft de hoogste rechter in Nieuw-Zeeland onlangs geoordeeld. Nieuw-Zeelanders mogen volgens de huidige wet pas hun parlement kiezen als ze achttien jaar of ouder zijn. De rechter is echter van mening dat zestien- en zeventienjarigen ook zouden moeten kunnen stemmen.
Drie jaar geleden richtten jongeren uit het Nieuw-Zeelandse ‘jeugdparlement’ de actiegroep Make It 16 op. Het doel van deze actiegroep is de uitbreiding van het stemrecht naar jongeren van zestien en zeventien jaar. De huidige minimale stemgerechtigde leeftijd van achttien jaar is volgens de jongeren namelijk in strijd met de Nieuw-Zeelandse grondwet. Die bepaalt dat jongeren vanaf hun zestiende levensjaar niet zonder goede reden mogen worden gediscrimineerd. De Nieuw-Zeelandse regering zou de beperking van het stemrecht voor jongeren niet goed hebben onderbouwd, waardoor in dit geval sprake zou zijn van leeftijdsdiscriminatie.
Daarbij komt dat zestien- en zeventienjarigen nu al de effecten merken van alle wereldcrises, waaronder klimaatverandering en de stijgende energieprijzen. De oplossingen voor deze problemen zullen in de toekomst van deze jongeren moeten komen. Zij zouden volgens Make It 16 daarom nu al bij het beleid omtrent dergelijke crises moeten worden betrokken door middel van het stemrecht. Ten slotte voert de actiegroep aan dat het vreemd is dat zestien- en zeventienjarigen in Nieuw-Zeeland al wel fulltime mogen werken en zelfs belasting moeten betalen, maar nog niet zouden mogen stemmen.
Ultieme poging
De jongeren van Make It 16 en de Nieuw-Zeelandse regering stonden in het najaar van 2020 voor het eerst tegenover elkaar in de rechtszaal. Het vonnis van de rechtbank viel uit in het voordeel van de regering. Het stemrecht heeft volgens de rechter ‘een duidelijke grens’ nodig en het is nu eenmaal aan de regering om die grens te bepalen. De actiegroep ging tegen deze uitspraak in hoger beroep, maar kreeg een jaar later ook van het gerechtshof te horen dat het vaststellen van een stemgerechtigde leeftijd geen taak is voor de rechter.
Make It 16 besloot nog één ultieme poging te wagen en stapte naar het Hooggerechtshof, waar de actiegroep uiteindelijk toch gelijk kreeg. De hoogste rechter van Nieuw-Zeeland oordeelde dat de grondwet het niet toestaat dat zestien- en zeventienjarigen puur vanwege hun leeftijd worden uitgesloten van het recht om te stemmen. Het Hooggerechtshof is het wel met de lagere rechters eens dat het bepalen van een stemgerechtigde leeftijd een taak van de regering is. De regering moet zich bij het uitoefenen van haar taken echter aan de grondwet houden en dat heeft zij in dit geval niet gedaan. Het Hooggerechtshof raadt de Nieuw-Zeelandse regering dan ook aan om te onderzoeken of het mogelijk is om het stemrecht alsnog uit te breiden naar zestien- en zeventienjarigen.
De stemgerechtigde leeftijd ligt in Nederland overigens eveneens op achttien jaar, al wordt ook in ons land de roep om een uitbreiding van het stemrecht steeds luider. Daarbij wordt gewezen naar landen waar zestien- en zeventienjarigen al wel mogen stemmen, zoals Malta, Oostenrijk en Schotland. Het Belgische parlement nam in mei 2022 ook een wetsvoorstel aan waardoor de stemgerechtigde leeftijd voor de Europese verkiezingen van 2024 wordt verlaagd naar zestien jaar. De Duitsers overwegen inmiddels ook het stemrecht uit te breiden.
Wetsvoorstel
Die uitbreiding laat in Nieuw-Zeeland nog wel even op zich wachten. Een verandering van de kieswet vereist daar namelijk goedkeuring van driekwart van het parlement. De grootste oppositiepartij ziet echter niets in een uitbreiding van het stemrecht. “We moeten ergens een grens trekken”, aldus partijleider Christopher Luxon. De premier van Nieuw-Zeeland, Jacinda Ardern, vindt de uitbreiding van het stemrecht wel een goed idee en heeft hiervoor een wetsvoorstel aangekondigd. Make It 16 is hier blij mee en zal campagne blijven voeren om ook de oppositie van hun idealen te overtuigen.