De rechtbank in Amsterdam heeft bepaald dat zowel Sywert van Lienden als zijn compagnon Bernd Damme worden ontslagen uit het bestuur van de Stichting Hulptroepen Alliantie (SHA). Tevens mogen zij vijf jaar lang geen bestuurder of commissaris worden van een stichting.
Door Gracièla van Duinkerken
SHA werd in het voorjaar van 2020 opgericht als een non-profitorganisatie die, naar eigen zeggen, in staat was op korte termijn primair voor de zorg in een groot aantal mondkapjes te voorzien. De (voormalig) bestuurders van de stichting communiceerden in de media herhaaldelijk dat zij zonder winstoogmerk handelden. Later bleek echter dat de (voormalig) bestuurders, naast SHA, ook een besloten vennootschap Relief Goods Alliance B.V. (RGA) hadden opgericht, die werd gebruikt bij de inkoop en verkoop van mondkapjes. Dit was een commercieel bedrijf en met deze vennootschap werd wél winst gegenereerd.
Aan het begin van de coronacrisis, op 22 april 2020, sloot RGA een overeenkomst met het ministerie van Volksgezondheid voor het leveren van 40 miljoen mondkapjes. Van Lienden en de andere oprichters zouden miljoenen hebben verdiend aan deze mondkapjesdeal. In mei vorig jaar publiceerde de Volkskrant een artikel met onthullingen over de mondkapjesdeal. Daarin werd beschreven dat de schijn was gewekt dat de mondkapjesdeal was gesloten met de non-profit stichting SHA, maar dat de deal feitelijk was gesloten met de commerciële onderneming RGA. De “mondkapjesdeal” werd een “mondkapjesaffaire”.
Schorsing
De mondkapjesaffaire leidde tot een rechtszaak, aangespannen door het OM en enkele oud-medewerkers die zich voor SHA hadden ingezet. Zij verzoeken om ontslag van de bestuurders. Alvorens over dit ontslag geoordeeld zou worden, werden Van Lienden en Damme door de rechtbank – op verzoek van het OM – met onmiddellijke ingang geschorst als bestuurders van de stichting. Volgens het OM gebruikten de ondernemers het netwerk van de organisatie om orders binnen te halen voor hun commerciële bedrijf.
Ontslag
Naast schorsing is de rechtbank in Amsterdam nu ook tot een ontslag van de bestuurders gekomen. Volgens de rechtbank hebben Van Lienden en Damme in strijd met de statuten van de stichting gehandeld door een commerciële concurrent van hun eigen stichting op te richten. Daarbij conflicteerden de belangen van RGA met de belangen van SHA.
Daarnaast was het onderscheid tussen het commerciële RGA en de stichting zonder winstoogmerk SHA niet duidelijk, onder meer doordat beide namen op elkaar lijken en doordat in presentaties het logo van de stichting werd gebruikt of de stichting expliciet genoemd werd. De rechtbank zegt dat de bestuurders, en dan met name Van Lienden, “naar buiten toe vooral en alleen benadrukt [hebben] dat zij zich belangeloos, zonder daarvoor enige vergoeding te ontvangen, met SHA inzetten voor de zorg”.
Tot slot hebben de bestuurders pas duidelijkheid verschaft over de betrokkenheid van RGA bij de mondkapjesdeal en hun eigen dubbelrol nadat in de media daaraan aandacht was besteed. Volgens de rechtbank zijn Van Lienden en Damme door hun eigen toedoen betrokken geraakt in een grote maatschappelijke controverse.