Cyberpesten, grooming, sexting: het zijn allemaal mogelijke gevaren van sociale media. In Duitsland is daarop onlangs besloten straffen uit te delen voor het doen verspreiden van haatzaaiende, smadelijke of anderszins onrechtmatige inhoud via social mediaplatforms. Terwijl de Duitse rechter deze platforms tot wel 50 miljoen euro kan beboeten, heeft het Nederlandse kabinet laten weten geen interesse te hebben in een dergelijke boetewet.
Door Jolein Rijkers
In Duitsland is het zogenoemde Netzwerkdurchsetzungsgesetz ingetreden, die verwijdering van het ongepaste bericht binnen 24 uur na melding vereist op straffe van megaboetes. Deze boetes kunnen oplopen tot wel 50 miljoen euro. Duitsland loopt voorop in het bestrijden van online haatzaaien, discriminatie en dergelijke. Zij zien sociale media als een belangrijke bron van dergelijke informatie en willen dat beheerders van social mediaplatforms hun verantwoordelijkheid nemen. Wel kent de wet een aantal nuances: het moet evident strafbaar zijn, dus bij twijfel geen boete; de wet geldt alleen voor platforms met meer dan 2 miljoen gebruikers en geldt niet voor platforms met een wetenschappelijke of journalistieke functie.
Volgens de Nederlandse ministers zou een dergelijke wet weinig toevoegen en bovendien in strijd zijn met de vrijheid van meningsuiting. Volgens het kabinet gaat het hier vooral om symbolische wetgeving. Voordat een boete kan worden opgelegd, moet de klacht worden getoetst bij de rechter. Vanwege het grote aantal berichten en klachten dat te verwachten is, is dat niet erg realistisch. Ook zou er een zogeheten ‘chilling effect’ kunnen optreden: platforms kunnen besluiten veel minder toe te laten, om niet in een boetetraject terecht te komen, waardoor een soort zelfcensuur optreedt. Dat is voor Nederland een reden om het niet te doen.
Het huidige systeem in Nederland lijkt goed te werken. Organisaties als het Meldpunt internetdiscriminatie beoordelen berichten naar aanleiding van klachten en verzoeken de beheerders om weg te halen wat illegaal is. Mochten deze niet mee werken dan kan een gang naar de rechter volgen.