Er worden steeds minder dwangmiddelen gebruikt bij het tegengaan van wanbetalers. Dit blijkt uit een onderzoek van het onderzoeksplatform Pointer op basis van cijfers van het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB). Het CJIB beschikt over dwangmiddelen die zij kunnen opleggen wanneer mensen hun boete te laat of niet betalen.
Door Winand Kuiper
Het CJIB kan een verzoek doen bij het OM voor het inzetten van dwangmiddelen tegen wanbetalers. Bij dwangmiddelen moet bijvoorbeeld worden gedacht aan het ontzeggen van de rijbevoegdheid (waarbij het rijbewijs wordt ingenomen) of in het ergste geval een gijzeling door het OM. Bij een gijzeling wordt de wanbetaler tijdelijk opgesloten.
Vorig jaar gaf het CJIB 197.601 opdrachten aan het OM voor het inzetten van dwangmiddelen. Zes jaar geleden was dat nog 710.502 keer. Het aantal boetes bleef volgens Pointer wel gelijk. Het aantal gijzelingen is het meest afgenomen. Vorig jaar werd er 1125 keer gegijzeld. In 2013 was dit nog 116.955 keer.
Kritiek
In 2015 heeft de Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen kritiek geuit tegen het gijzelen als dwangmiddel. De toenmalige ombudsman was van mening dat burgers te vaak en onterecht van hun vrijheid werden beroofd. In 2015 daalde het aantal gijzelingen, dit kwam onder andere door de publieke opinie.
Reden van de huidige daling is onder andere dat mensen die geen vaste woon- of verblijfplaats hebben geen oproep bij hun thuis kunnen krijgen om te verschijnen voor de rechter. Oproeping moet dan via de Staatscourant, maar dit heeft vaak weinig nut.
Wanneer wanbetalers niet verschijnen voor de rechter, kan het OM niet oordelen of de wanbetalers de boete echt niet kunnen betalen. Als de wanbetalers de boete namelijk echt niet kunnen betalen, dan zal de rechter de vordering tot het inzetten van een dwangmiddel doorgaans afwijzen. Wel belanden de wanbetalers dan in een opsporingsregister van de politie. Mocht de wanbetaler in een fuik van de politie lopen, dan loopt de wanbetaler tegen de lamp en zal hij de openstaande boetes af moeten tikken.