In 2017 werd bekend dat het aantal geweldsincidenten in gevangenissen met het jaar toenam, onder andere door bezuinigingen. Uit nieuw onderzoek is gebleken dat een ander regime met meer vrijheid voor de gedetineerden kan leiden tot een sterke afname van incidenten.
Door Bibi Santpoort
In 2017 werd uit cijfers opgevraagd door het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP) bekend dat het aantal geweldsincidenten in gevangenissen met de jaren toenam. In 2016 waren er nog 1.600 incidenten in gevangenissen, in 2017 waren dit er al 1.880. Ook kwamen steeds meer meldingen binnen van bedreigingen van het personeel. Dit zou onder andere komen door de voorafgaande bezuinigingen. Hierdoor werd minder personeel ingezet.
Onder andere in reactie hierop vond een tweejarig onderzoek plaats met meer dan duizend gedetineerden in Nieuwegein door Tilburg University. De onderzoekers experimenteerden met een ander gevangenisregime met meer vrijheden voor gedetineerden en onderzochten de samenhang van dat regime met de afname van agressie. Zij kwamen tot de conclusie dat onder de gedetineerden die onder verbeterde omstandigheden leefden zich 60 procent minder geweldsincidenten voordeden.
Het regime
In het meer autonome regime moesten de gedetineerden zelf eten koken en boodschappen bestellen. Verder kregen zij een pasje waarmee zij op eigen beweging naar arbeids- en sportactiviteiten konden. Ook moesten zij hun eigen cel afsluiten wanneer zij naar recreatieactiviteiten gingen.
Tot slot kenmerkte het regime zich door het feit dat er gemakkelijker contact kon worden gelegd met de buitenwereld. Zo kregen de gedetineerden een telefoon in hun cel waarmee zij tot 22:00 uur konden bellen en was er een bezoekzaal waar een bezoek met ‘direct contact’ mogelijk was.
Het onderzoek
Het onderzoek liep twee jaar en eindigde in september 2018. Het werd uitgevoerd in de gevangenis in Nieuwegein. Twee gevangenisvleugels werden met elkaar vergeleken. In de ene vleugel gold het oude regime en in de andere het nieuwe. Zowel het personeel als de gevangenen gaven in wekelijkse enquêtes aan dat het minder onrustiger werd in de vleugel waar het nieuwe regime werd uitgetest. Ook werden er niet meer producten de gevangenis ingesmokkeld, ondanks het vrijere bezoekersbeleid.
Het regime is na het onderzoek grotendeels teruggedraaid, ondanks de positieve resultaten. Wel wordt er nog zelf gekookt.