MH17-proces: drie verdachten veroordeeld tot levenslang

De rechtbank in Den Haag heeft op donderdag 17 november drie verdachten veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf in het MH17-proces. De vierde verdachte is vrijgesproken.

Volgens de rechtbank bestaat er geen twijfel over het gegeven dat de MH17 op 17 juli 2014 werd geraakt door een Buk-raket, nabij de Oekraïnse stad Pervomaiskyi. Het leidde tot de dood van de 283 passagiers en vijftien aanwezige bemanningsleden. De rechtbank baseert diens oordeel op onder andere de verklaringen van een beschermde getuige, afgeluisterde telefoongesprekken en zendmastgegevens en onderzoek aan fragmenten van het vliegtuig. Door het aanwezige bewijs konden alternatieve scenario’s volgens de rechtbank worden uitgesloten.

De rechtbank stelt dat de Buk-raket opzettelijk is afgevuurd en gericht op een vliegtuig: “Een Buk-wapensysteem is bedoeld om vliegtuigen neer te schieten en kan niet zomaar worden ingezet. Die inzet vraagt voorbereiding, waaronder het bepalen van en vervoer naar een afvuurlocatie. Het afvuren van de raket moet zeer bewust en doordacht volgens een technische procedure door een goed opgeleide bemanning gebeuren. De kans dat inzittenden van een vliegtuig een aanval met een Buk-raket overleven is nihil. Iedereen die een specialistisch, kostbaar wapen als een Buk-TELAR inzet, zal zich hiervan bewust zijn.”

Achtergrond en verdachten

Vanaf april 2014 was er sprake van een gewapend conflict tussen het Oekraïense leger en diverse separatistische groeperingen. Een van die groeperingen streed onder de naam Donetsk People’s Republic (DPR) en werd feitelijk aangestuurd vanuit de Russische Federatie. De Russische Federatie en de verdachten ontkennen echter tot op de dag van vandaag deze Russische betrokkenheid.

De veroordeelde verdachten betreffen:

1. De Rus S. Dubinskiy, bevelvoerend commandant binnen de DPR. Het transport van de Buk-TELAR naar en van de afvuurlocatie is onder zijn directe leiding georganiseerd en aangestuurd. [lees het vonnis hier]
2. De Oekräiner L. Kharchenko, uitvoerend commandant binnen de DPR. Hij had bij het betreffende transport een directe en actieve rol. Tevens zorgde hij ervoor dat de raket bij de uiteindelijke afvuurplek werd bewaakt en beschermd. [lees het vonnis hier]
3. De Rus I. Girkin, hoogste militaire leider van de DPR en verantwoordelijk voor de inzet van militaire middelen. Hij liet de gebruikte raket onder meer zo snel mogelijk verdwijnen. [lees het vonnis hier]

De drie verdachten zijn gezien hun positie en handelen allen veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Daarnaast dienen ze in totaal zestien miljoen euro te betalen, waaronder affectieschade, aan de nabestaanden van de 298 inzittenden. “De lichamen van slachtoffers lagen dagen, soms weken, soms zelfs maanden open en bloot in de velden,” zegt de rechtbank ter zitting. “De nabestaanden konden niets anders dan hulpeloos afwachten of hun dierbaren zouden worden gevonden. Soms werden alleen kleine delen gevonden, zoals een stuk bot van een hand. In twee gevallen werd zelfs niets teruggevonden.”

De vierde verdachte, de Russische gebiedscommandant O. Pulatov, had als taak het zorgen voor een doorgang van en naar de Russische Federatie. Hij was volgens de rechtbank van de komst en aanwezigheid van de raket op de hoogte, maar was niet in de buurt van de afvuurlocatie op en rond het moment dat de raket werd afgevuurd. Ook zijn er geen aanwijzingen dat hij daar iets aan had kunnen veranderen, zo meent de rechtbank. Hij is derhalve vrijgesproken. [lees het vonnis hier]

Zowel het Openbaar Ministerie als de verdachten kunnen nog in hoger beroep gaan.

Straf uitzitten?

De kans is klein dat de verdachten daadwerkelijk hun straf zullen uitzitten. Toch kunnen de opgelegde straffen wel degelijk gevolgen hebben. “Die persoon is dan wel veroordeeld,” aldus strafrechtdeskundige Marieke de Hoon (Vrije Universiteit) tegen nu.nl. “Dit betekent dat de bewegingsvrijheid van zo iemand enorm wordt beperkt. Zodra hij naar het buitenland gaat, kan Nederland aan het land waar hij heengaat vragen om uitlevering.”