De minister van Onderwijs, Mariëlle Paul, onderzoekt momenteel of de leerplichtleeftijd kan worden verlaagd van vijf naar vier jaar. Daarnaast wordt er gekeken of kinderen met een achterstand vanaf 2,5 jaar verplicht naar een voorschoolse educatie kunnen worden gestuurd.
Het doel van het verlagen van de leerplichtleeftijd is om zo te voorkomen dat kinderen met een achterstand aan hun schooltijd beginnen. Beide onderzoeken zijn al begonnen en de minister hoopt dan ook aan het eind van dit jaar meer duidelijk te geven wat betreft vervolgstappen. Gezien de kabinetsformatie is er dan waarschijnlijk een nieuwe minister van Onderwijs. Die kan de wet dan aanpassen. Bij voldoende steun in de Eerste en Tweede Kamer kan een wetswijziging een paar jaar later in werking treden.
Voorschoolse educatie
Overigens gaan de meeste kinderen van vier jaar al naar school, ook al hebben zij nog geen leerplicht. Echter, de kleine groep (drie procent) van de kinderen die wegblijft, kampt veelal met achterstanden, aldus minister Paul. Daarnaast kunnen gemeenten voorschoolse educatie aanbieden aan kinderen vanaf 2,5 jaar oud, van wie het consultatiebureau heeft vastgesteld dat ze een achterstand hebben. In 2022 kwamen 53.000 peuters hiervoor in aanmerking, maar ging een kwart van de ouders niet in op het aanbod voor voorschoolse educatie.
Toch is niet iedereen enthousiast over het idee van minister Paul. De PO-Raad ziet niet veel in het verlagen van de leerplichtige leeftijd, omdat de groep die pas met vijf jaar naar school gaat enorm klein is. Daarnaast vindt de sectorvereniging het een beter idee om de kinderopvang toegankelijker te maken, omdat daar eventuele achterstanden voorkomen kunnen worden. De brancheorganisatie doet een geheel ander voorstel, namelijk het verhogen van de leerplicht naar zes jaar. Zo zou ‘het kinderbrein dan pas ontvankelijk zijn voor het onderwijs’.
De Leerplichtwet samengevat
De Leerplichtwet beschrijft vanaf welke leeftijd kinderen naar school moeten gaan en vanaf welke leeftijd zij mogen stoppen. In Nederland houdt de leerplicht op dit moment in dat kinderen tussen vijf en zestien jaar leerplichtig zijn. Toch mag een kind al eerder naar school, namelijk vanaf vier jaar. Desondanks is het pas een plicht vanaf de vijfde verjaardag. Vanaf dat moment begint de wettelijke leeftijd volgens de leerplicht.
De leerplicht stopt na het schooljaar waarin een jongere zestien jaar wordt (art. 3 lid 1 sub b Lpw). Toch moeten jongeren zonder startkwalificatie verplicht naar school tot hun achttiende verjaardag. Deze verlengde leerplicht staat bekend als de kwalificatieplicht. Zodra je het juiste diploma hebt, mag je vóór je achttiende verjaardag al stoppen.
Het toezicht op de wettelijke regelingen wordt gedaan door de leerplichtambtenaar. Zo controleert de leerplichtambtenaar of de leerplicht wordt nageleefd. Scholen kunnen meldingen doen via het verzuimloket van DUO. Vervolgens ontvangt de leerplichtambtenaar deze gegevens.
Ouders kunnen strafrechtelijk vervolgd worden en riskeren een boete als de leerplicht niet wordt nageleefd. Leerlingen boven de twaalf jaar kunnen zelf verantwoordelijk worden gehouden voor het schoolverzuim. Zij kunnen dan een taakstraf of een boete krijgen.