Iedere zondagavond om 21:20 uur zitten gemiddeld een miljoen mensen voor de buis om het programma Tussen Kunst en Kitsch te bekijken. In het programma gaat presentator Frits Sissing samen met experts op zoek naar waardevolle bezittingen die bezoekers meebrengen uit hun zolderkamer. Afgelopen week mocht de Duitse hoge rechter een keer oordelen of er sprake was van kunst of kitsch.
Al jaren probeert schoenfabrikant Birkenstock het design van zijn populaire sandalen te beschermen. De sandaal onderscheidt zich volgens Birkenstock van andere sandalen omdat er sprake is van een uniek design, waarbij het lichaamsgewicht over de gehele voet wordt verdeeld in plaats van slechts een deel van de voet. Dit design, in combinatie met het materiaal van kurk en latex, zou de perfecte sandaal vormen. Op de markt gaan echter vele namaakproducten rond die vaak voor een stuk lagere prijs te verkrijgen zijn. Deze namakers probeert Birkenstock aan te pakken door juridische stappen te nemen.
Duits recht
Als het gaat om producten, maakt het Duitse recht onderscheid tussen design en kunst. Design ziet op de functionaliteit van een product, terwijl bij kunst sprake moet zijn van individuele creativiteit. Dit onderscheid is nogal van belang. Kunst geniet krachtens het auteursrecht namelijk bescherming tegen namaak voor de duur van zeventig jaar. Het design van een product krijgt daarentegen een stuk kortere bescherming, maar 25 jaar. Birkenstock kwam daarom met een bijzondere oplossing: hun schoenen moesten vanaf nu worden aangemerkt als kunst, waardoor het voor namaakproducenten verboden was om de sandalen op de markt te brengen.
Het juridisch team van Birkenstock wist de Duitse rechter in eerste aanleg te overtuigen, maar bij de rechter in hoger beroep liep het plan al spaak. De rechter in hoger beroep oordeelde dat het hier ging om de functionaliteit van de sandaal. Het Duitse equivalent van de Hoge Raad, het Bundesgerichtshof, bekrachtigde deze zienswijze en oordeelde dat het design van de Birkenstock niet aan te merken is als kunst. Volgens het Bundesgerichtshof hebben de sandalen een praktische aard. Volgens het hof kan pas van kunst worden gesproken als er een bepaalde mate van individualiteit in het product is verwerkt. Hier was in dit geval onvoldoende sprake van.
ALDI
Het is overigens niet de eerste keer dat Birkenstock juridische procedures start om namakers van de markt weg te jagen. Het Duitse bedrijf procedeerde al tegen supermarktketen ALDI, omdat deze sandalen zou verkopen die te veel zouden lijken op de Birkenstock sandalen. Birkenstock eiste dat ALDI de sandalen per direct uit de winkelschappen zou halen. Ook deze zaak verloor Birkenstock.