KEIveel veranderingen in de rechtspraak, wat moet de rechtenstudent hiervan weten?

Als rechtenstudent weet je dat je te maken krijgt met altijd veranderende wetgeving. Heb je eindelijk de stof onder de knie, kan je vervolgens weer helemaal opnieuw starten. Zo verandert er ook het een en ander in het procesrecht: het wordt vereenvoudigd, versneld en gedigitaliseerd.

Door Femke van Amelsvoort en Carolina Posma

Het project KEI staat voor Kwaliteit en Innovatie rechtspraak. Er wordt een nieuw webportaal  ontwikkeld dat digitaal procederen mogelijk maakt.  KEI is het gevolg van afspraken die zijn vastgelegd in het Regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ van de VVD en PvdA in 2012.[1] Het doel van KEI is het toegankelijker maken van de rechtspraak; zodat burgers overal en op elk moment van de dag toegang hebben is tot de rechtspraak. Een ander doel is de rechtspraak door deze digitalisering minder formeel te maken, zodat een conflict snel en effectief opgelost kan worden.

De invoering van de KEI-wetgeving is in verschillende fases verdeeld en zal dus niet allemaal in één keer doorgevoerd worden. De eerste fase in het civielrecht is vanaf 1 september 2017 in werking getreden. Deze fase ziet op de vordering met verplichte procesvertegenwoordiging bij de rechtbanken Midden-Nederland en Gelderland. Ook de eerste fase in het bestuursrecht is vanaf 12 juni 2017 digitaal. Deze fase ziet op asiel- en bewaringszaken. De Hoge Raad heeft een eigen digitaal platform ontwikkelt, het digitaal procederen is vanaf 1 maart 2017 bij de Hoge Raad verplicht. In de toekomst zal uiteindelijk alles gedigitaliseerd worden.

Wat verandert er?
Omdat de KEI-wetgeving sinds dit jaar echt in werking aan het treden is, hebben wij voor jullie een aantal belangrijke veranderingen op een rijtje gezet. Dit is gebaseerd op de memorie van toelichting.[2]

Eén procesinleiding en één basisprocedure in het burgerlijk procesrecht
Op dit moment is er nog een aparte dagvaardings- en verzoekschriftprocedure. Met de invoering van KEI verandert dit volledig. Dan is er sprake van één procesinleiding en één basisprocedure. Zo kan dan ook een verzoek en een vordering samen in een procedure worden voorgelegd aan de rechter. Dit maakt de rechtspraak een stuk toegankelijker.

Bij de civiele basisprocedures is er eerst een schriftelijke ronde, gevolgd door een mondelinge behandeling, met ten slotte een uitspraak. Bij de mondelinge behandeling kunnen partijen hun standpunten toelichten, eventuele getuigen en deskundigen horen of tot een schikking komen.

Geen verplichte betekening in het burgerlijk procesrecht
Met de nieuwe wetgeving kan er bij een vorderingsprocedure worden afgezien van het inschakelen van een deurwaarder. Je kan dan zelf de procesinleiding bezorgen bij de wederpartij. Een nadeel hiervan is wel dat als de wederpartij niet komt opdagen, er niet automatisch een verstekvonnis wordt toegewezen. Daarvoor is wel de tussenkomst van een deurwaarder vereist, dus dan zal de eiser alsnog een deurwaarder moeten inschakelen.

Termijnen
Ook betreft termijnen zal het één en ander veranderen met invoering van de KEI-wetgeving. Een aantal termijnen zullen worden ingevoerd of aangescherpt.

In de civiele procedures heeft de wederpartij minstens twee weken om te verschijnen in de procedure. Vervolgens heeft de wederpartij in kantonzaken 4 weken en in andere zaken 6 weken om een verweerschrift in te dienen. De rechtbanken streven er vervolgens naar om zo snel mogelijk de mondelinge behandeling te organiseren: binnen 9 weken in vorderingszaken en binnen 15 weken in verzoekschriftprocedures. Stukken moeten uiterlijk 10 dagen voor de mondelinge behandeling ingeleverd worden, maar het liefst zo snel mogelijk.

In bestuursrechtelijke procedures moeten verweerders binnen 4 weken de relevante stukken inleveren. Daarnaast zijn bestuursorganen niet langer meer verplicht, maar bevoegd om een verweerschrift in te leveren, tenzij de rechter expliciet om een verweerschrift vraagt.

Als je meer wilt lezen over de veranderingen in de termijnen raden wij je aan om de memorie van toelichting erbij te pakken van de KEI-wetgeving.

Regie en maatwerk door de civiele rechter
Het nieuwe Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering biedt ruimte voor het toepassen van maatwerk op elke zaak. Er verandert niks aan het oorspronkelijke uitgangspunt van partij-autonomie. Toch krijgt de civiele rechter meer mogelijkheden om regie te voeren over de zaken. Zo mag hij afwijken van de basisprocedure als dat bij de zaak past, bijvoorbeeld omdat het een complexe zaak is. In zo’n geval kan de rechter, in overleg met de partijen, veranderingen aanbrengen in de procedure. Denk hierbij aan het veranderen van termijnen in de zaak, maar ook aan het invullen van de mondelinge behandeling.

Digitaal en eenvoudig procederen
Alles wordt tegenwoordig gedigitaliseerd, dus ook de rechtbanken zullen hier toch voor moeten zwichten. Uiteindelijk is het de bedoeling dat alle civielrechtelijke en bestuursrechtelijke procedures digitaal gestart kunnen worden. Dit kan gedaan worden door in te loggen op www.mijnrechtspraak.nl. Advocaten kunnen inloggen met hun advocatenpas en rechtzoekenden kunnen inloggen met hun DigiD. Zo kan je altijd en overal bijhouden hoe het er voor staat met de rechtszaak en wordt de rechtspraak een stuk toegankelijker!

Woordenboek KEI
Door invoering van KEI zullen ook een aantal termen hoe we ze nu kunnen veranderen. We hebben kort een woordenboek hiervoor gemaakt om studenten te helpen:

  • Dagvaarding en verzoekschrift -> Procesinleiding
  • Gedaagde -> Verweerder
  • Conclusie/memorie van antwoord -> Verweerschrift
  • Comparitie (na antwoord) -> Mondelinge behandeling
  • Memorie van grieven -> Gronden van hoger beroep
  • Eis in reconventie -> Tegenvordering/tegenverzoek

Dit gastartikel is gemaakt door Femke van Amelsvoort en Carolina Posma van www.keiduidelijk.nl. Deze website is een communicatieplatform voor iedereen die met KEI te maken krijgt. Hier kunnen ervaringen of meningen over KEI door middel van blogs met elkaar gedeeld worden. Samen maken we het KEI project voor iedereen duidelijk!

——————————————————————————————-

[1] https://www.advocatenorde.nl/10463/advocaten/digitalisering-rechtspraak-en-modernisering-procesrecht.html?thema=digitalisering-rechtspraak-project-kei&themaID=10468

[2] https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-34059-3.html