Drie journalisten van De Correspondent zijn in een gesprek met Sywert van Lienden afgeluisterd door het Openbaar Ministerie (OM). Dit gebeurde in het kader van een strafrechtelijk onderzoek naar de mondkapjesdeal. Het afluisteren zou echter zonder toestemming zijn gebeurd, waarmee het OM mogelijk de wet op bronbescherming heeft geschonden.
In maart 2020 spraken de journalisten af met Sywert van Lienden en twee van zijn zakenpartners. In Kasteel Hackfort spraken zij over de mondkapjescrisis tijdens de coronapandemie. Begin 2020 was er namelijk een groot tekort aan mondkapjes, en Van Lienden sloot een overeenkomst om mondkapjes te leveren aan onder anderen het ministerie van Volksgezondheid. Hij beweerde deze deal te sluiten met een non-profitorganisatie, maar later bleek dat Van Lienden hier meer dan 9 miljoen euro aan over had gehouden. Het OM startte een strafrechtelijk onderzoek tegen hem en zijn zakenpartners, waar zij verdacht worden van oplichting, verduistering en witwassen. Dit onderzoek loopt nog.
Afluisteren
De afspraak met de journalisten werd telefonisch gemaakt. De telefoon van Van Lienden werd op dat moment door het OM afgetapt, waardoor de afspraak bekend raakte bij de opsporingsdiensten. Hierop besloot de officier van justitie om de locatie waar zij elkaar zouden ontmoeten vol te hangen met afluisterapparatuur. In de nacht die op de afspraakbevestiging volgde werden zowel binnen als buiten microfoons opgehangen. Van het gesprek werd een verslag van 181 pagina’s geschreven.
Het inzetten van afluisterapparatuur bij journalisten is echter bij wet verboden. Alleen wanneer er sprake is van een zwaarwegend maatschappelijk belang kan er een uitzondering worden gemaakt. Hiervoor is wel vereist dat een rechter-commissaris eerst kijkt naar de rechtmatigheid van het voorstel. In het dossier ontbreekt een dergelijke toestemming. Als deze inderdaad ontbrak zou dat betekenen dat het OM hier onrechtmatig handelde.
Reacties in de media
Han Jahae, advocaat van Van Liendens zakenpartner Bernd Damme, vindt het nieuws van het afluisteren “schokkend.” “In deze zaak is het absoluut buiten proportie,” aldus Jahae. Van Lienden zelf heeft op X (twitter) laten weten dat hij het vooral erg vindt voor de betrokken journalisten. Hij stelt dat het afluisteren door het OM de journalistiek ondermijnt. Ook De Correspondent vindt het afluisteren een “zeer ernstige inbreuk” op de bronbescherming van journalisten. Het journalistieke platform gaat de precieze omvang van het afluisteren onderzoeken en overweegt juridische stappen te ondernemen tegen het Openbaar Ministerie.