Drie Nederlandse internetproviders zijn naar de Europese rechter gestapt. BIT, A2B Internet en Freedom Internet willen dat het Hof van Justitie (HvJ) zich buigt over de blokkade van twee Russische staatsmedia in de Europese Unie (EU). De providers worden hierbij ondersteund door verschillende persvrijheidsorganisaties.
De Europese Commissie liet er eerder dit jaar bepaald geen gras over groeien. Drie dagen na de Russische inval in Oekraïne kondigde voorzitter Ursula von der Leyen aan dat twee Russische staatsmedia bij wijze van sanctie in de gehele EU zouden worden geblokkeerd. Sputnik en Russia Today (RT) zijn sindsdien, zowel op tv als via internet, in geen enkele EU-lidstaat meer te bekijken. “Vandaag nemen we een eerste en belangrijke stap tegen Poetins manipulatie”, aldus EU-buitenlandchef Josep Borrell tijdens de bekrachtiging van het besluit.
Sputnik en RT verspreidden tot de blokkade Russisch nieuws onder een westers publiek. RT beschikt hiervoor over een tv-zender en een website, terwijl Sputnik het vooral moet hebben van sociale media. EU-lidstaten hebben echter al langer het vermoeden dat Rusland Sputnik en RT vooral gebruikt om nepnieuws en propaganda te verspreiden. Een blokkade zou hard aankomen in Rusland. De Europese Commissie besloot daarom vrij snel na de inval in Oekraïne beide media in de gehele EU te verbieden.
Rechtszaak
Er zijn echter organisaties die deze maatregel te ver vinden gaan. Eén van die organisaties is Freedom Internet, een Nederlandse internetprovider. Anco Scholte ter Horst, de topman van Freedom Internet, vindt de maatregel ‘niet proportioneel’: “Het zet de deur open voor meer van dit soort blokkades.” Zijn bedrijf heeft dan ook, samen met twee andere providers, het HvJ om een oordeel gevraagd. Verschillende persvrijheidsorganisaties, waaronder het Persvrijheidsfonds, burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom en de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), steunen de providers.
Het gaat de eisende partijen vooral om enerzijds de disproportionaliteit van het verbod en anderzijds de manier waarop de Commissie het blokkadebesluit heeft genomen. De blokkade van Sputnik en RT zou, wat betreft het eerste punt, de netneutraliteit van de providers aantasten. Netneutraliteit, door de Nederlandse wetgever vastgelegd in artikel 7.4a van de Telecommunicatiewet, houdt in dat internetaanbieders zich niet met de inhoud van internetgegevens mogen bemoeien. Providers mogen de toegang tot bepaalde gegevens dan ook niet onnodig beperken of blokkeren.
Scholte ter Horst bestempelt de blokkade in dit kader als een ‘gevaar voor het open internet’. Thomas Bruning, algemeen secretaris van de NVJ, vindt dat het ‘niet aan regeringsleiders is om te bepalen wat wel en niet op internet te vinden is’. Hij stoort zich eveneens aan de wijze waarop het blokkadebesluit tot stand is gekomen. “Het is aan regeringen en parlementen om met regelgeving te komen en vervolgens moeten rechters en media-autoriteiten die regels toepassen. Nu zeggen ministers eigenhandig: we bedenken een nieuwe regel en we passen hem meteen toe.” De NVJ meent dat dit de fundamenten van een vrije pers ondermijnt.
Een nieuw Rusland?
Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wees er eerder al op dat de blokkade slechts tijdelijk en beperkt is. Zo zouden journalisten van RT en Sputnik binnen de EU nog wel onderzoek mogen doen en interviews mogen afnemen. RT zat bovendien al niet in het pakket van de meeste Nederlandse providers, omdat het medium hier geen uitzendlicentie heeft.
Toch stellen deze argumenten de eisende partijen niet gerust. “Desinformatie dient in een rechtsstaat niet bestreden te worden met censuur”, aldus Bruning. Hij benadrukt dat hij ook geen fan is van RT en Sputnik, maar dat de EU er wel voor moet waken dat zij zich niet op ‘hetzelfde hellende vlak’ als Rusland gaat begeven. Het is nu de vraag welke positie de EU zich met de blokkade van RT en Sputnik heeft verschaft: staat zij inderdaad op dat hellende vlak of is de EU toch binnen de lijntjes gebleven? Die vraag mag het Hof van Justitie gaan beantwoorden.
TIP! Komt je bachelor- of masterscriptie eraan en zie je daar nu al tegenop? Geen nood, onze online scriptiecursus is terug! In twee intensieve middagen krijg jij de theoretische én praktische handvatten aangereikt om van jouw scriptie een succes te maken. Bekijk alle informatie hier.