In 2017 kwam een Amerikaanse peuter om het leven door een tragisch ongeval met een IKEA-kast. Onlangs is naar buiten gekomen dat IKEA de ouders 46 miljoen dollar, ruim 41 miljoen euro, schadevergoeding gaat betalen. Volgens de advocaten van de ouders zou dit de grootste schikking ooit zijn wegens de dood van een kind.
Door Gracièla van Duinkerken
Het ongeluk gebeurde met de welbekende Malm-ladekast van IKEA. In deze zaak ging het om het model met drie lades die bovenop de tweejarige Jozef Dudek viel. De Malm-ladekast was eerder al door IKEA teruggeroepen wegens omvalgevaar, omdat de kast makkelijk omviel als het niet verankerd was aan de muur. In veel gevallen ging het mis als er aan de lades van de kast werd getrokken. Zo waren er eerder al kinderen overleden, doordat de kast was omgevallen. IKEA tastte als gevolg daarvan in 2016 al eens flink in de buidel: toen werd 50 miljoen dollar schadevergoeding verdeeld over drie families.
Naar aanleiding van de eerdere ongevallen concludeerde IKEA dat de Malm-kasten niet veilig waren als ze niet aan de muur verankerd waren en deed een terugroep-actie, of boden gratis verankeringsmateriaal aan. De ouders van Jozef hadden deze oproep echter gemist, waardoor zij niet op de hoogte waren van de gevaren. Volgens hen had IKEA meer moeten doen om de bezitters van de ondeugdelijke kast te informeren hierover.
Punitive damages
IKEA steekt hand in eigen boezem en komt tot een schikking van 46 miljoen dollar. Volgens de advocaat van de ouders zou het gaan om de grootste schikking ooit in de Verenigde Staten wegens het overlijden van een kind. In Nederland zijn de bedragen substantieel lager dan in de VS en zullen dit soort bedragen niet aan de orde zijn.
Het verschil zit met name in de punitive damages die de VS wél en Nederland niet kent. Punitive damages is een soort civielrechtelijke boete die opgelegd wordt aan de aansprakelijke partij, waardoor de vergoedingen niet zozeer te maken hebben met de daadwerkelijk geleden schade, maar vooral een preventief karakter hebben om te voorkomen dat dit soort dingen opnieuw gebeuren. Het zijn bedragen die bij wijze van straf voor de aansprakelijke persoon worden opgelegd boven op de schadevergoeding.
In de VS leiden deze punitive damages nogal eens tot opvallende schadeclaims. Het voorbeeld dat bekend staat als klassieker onder de schadeclaims, en waar de civielrechtelijke boete een rol speelde, is de zaak van Liebeck vs. McDonalds. Liebeck morste vers gezette koffie van McDonalds over zichzelf heen in de auto. Daarbij liep zij derdegraads brandwonden op. Zij schakelde een advocaat in, omdat ze haar ziekenhuisrekeningen niet kon betalen. Vervolgens klaagden zij McDonalds aan, omdat de koffie te heet zou zijn. McDonalds gaf toe te hete koffie te maken en ook bleek dat al honderden klachten ingediend waren over de te hete koffie. De jury stelde Liebeck daarom in het gelijk en besloot haar schadeloos te stellen en een privaatrechtelijke boete op te leggen. De jury besloot dat McDonalds 2,7 miljoen dollar aan Liebeck moest betalen. Dit is – ten onrechte – het bedrag dat vaak gekoppeld wordt aan deze zaak. In hoger beroep is het bedrag namelijk verlaagd naar zo’n vier ton en uiteindelijk is een schikking getroffen tussen beiden wat tot een nog lager bedrag heeft geleid.
Ondeugdelijke producten
De Malm-ladekasten zijn niet de enige producten die door IKEA zijn teruggeroepen vanwege de ondeugdelijkheid van het product. Zo is bijvoorbeeld de Lurvig-waterdispenser in 2018 teruggeroepen, doordat twee honden gestikt waren nadat zij met hun hoofd klem waren komen te zitten in de waterdispenser. Ook heeft IKEA de “vleermuiscape” teruggeroepen, nadat er meldingen binnenkwamen van kinderen die verwondingen opliepen na het spelen met de vleermuiscape. De cape zou niet aan de veiligheidseisen voldoen. In deze zaken zijn geen schadevergoedingen bekend.