Onder het motto ‘sharing is caring’ zijn studenten meestal niet te beroerd om zelfgemaakte opnames van hoorcolleges met medestudenten te delen via Facebook of andere social media. Niet alle docenten zijn daar even blij mee. Kunnen docenten iets doen tegen het verspreiden van opnames van hun colleges, oftewel: mag je als student college-opnames zomaar online zetten?
Door Kirsten Rolloos
Voor studenten die bijvoorbeeld een tweede studie doen of door een griepje niet naar college kunnen komen, is het thuis terugluisteren of kijken van colleges een uitkomst. Het komt dus geregeld voor dat hoorcolleges door studenten zelf worden opgenomen. Geen probleem als de docent toestemming geeft en de opname wordt gebruikt om thuis te kunnen studeren. Zonder toestemming opnames maken en deze vervolgens op Facebook plaatsen is echter wél verboden, aldus Dirk Visser.
Auteursrecht
Een hoorcollege is een mondelinge voordracht in de zin van de Auteurswet. Daardoor is een hoorcollege auteursrechtelijk beschermd. Dat betekent dat in principe alleen de maker het werk openbaar mag maken of verveelvoudigen. De ‘digitale privé-kopie’ is een uitzondering op dit recht, geregeld in artikel 16c Auteurswet. Je mag een hoorcollege dus wel opnemen voor eigen gebruik. Maar: strikt gezien mag je deze kopie niet door een ander laten maken. Een opname op Facebook zetten zodat medestudenten hier gebruik van kunnen maken geldt dus als een openbaarmaking en is daarmee een inbreuk op het auteursrecht. Dat kan op grond van artikel 31 Auteurswet leiden tot een boete of gevangenisstraf. Gelukkig gaat het OM vrijwel nooit over tot strafrechtelijke vervolging. Civielrechtelijk kan er wel een schadevergoeding worden gevorderd.
Strafrecht
Moeten studenten die hoorcolleges opnemen zich zorgen maken over een eventueel toekomstig strafblad? Het heimelijk opnemen van gesprekken is in artikel 139a en 139b Wetboek van Strafrecht strafbaar gesteld. Ben je geen deelnemer aan het gesprek en neem je het gesprek toch op? Dan handel je in strijd met de strafwet, met alle gevolgen van dien.
De vraag is alleen of een hoorcollege onder deze bepalingen valt. Het verbod op heimelijk opnemen van gesprekken lijkt meer te zien op privégesprekken die derden door middel van opnames willen afluisteren. Een hoorcollege heeft een meer openbaar karakter, waar afluisteren niet echt een probleem is wat op de loer ligt. Daarnaast komen studenten juist naar het hoorcollege om te luisteren en dus deel te nemen. Strafrechtelijke vervolging voor het zonder toestemming opnemen van een hoorcollege lijkt behoorlijk vergezocht en niet waarschijnlijk.
Optreden of toestaan?
Op grond van de Auteurswet zouden docenten wel iets kunnen doen tegen het verspreiden van college-opnames. De praktijk leert echter dat daar meestal niet zoveel reden toe is. De opnames worden hoogstens door de student en medestudenten gebruikt bij het studeren. Worden de opnames gebruikt om een docent publiekelijk belachelijk te maken, dan is dat natuurlijk een ander verhaal.