Een onderzoeksgroep heeft onder leiding van rechter en hoogleraar Rechtsbescherming André Verburg in opdracht van voormalig minister van Rechtsbescherming Frank Weerwind de wetboeken doorgelicht. Er werden ongeveer 450 termen geïdentificeerd die mogelijk als ‘gegenderd’ kunnen worden beschouwd, zoals “ombudsman”, “raadsman”, “raadsheer” en “geneesheer”.
De onderzoeksgroep formuleerde drie belangrijke doelstellingen:
- Genderneutrale alternatieven vinden: voorbeelden zijn het vervangen van “geneesheer” door “arts” en “raadsman” door “advocaat”.
- Behoud van juridische betekenis: nieuwe termen mogen geen verwarring veroorzaken in juridische procedures.
- Acceptatie vergroten: volgens Verburg kost gewenning tijd. Hij verwijst naar eerdere taalveranderingen, zoals het invoeren van “Koningsdag” en het afschaffen van termen als “verpleegster”.
Hoewel het onderzoek is aangeboden aan de wetgever, zijn er nog geen directe wetswijzigingen doorgevoerd. Verwacht wordt dat tegen 2030 veel verouderde termen uit de wetboeken zullen verdwijnen. Gemeenten, overheidsinstanties en zelfs onderwijsinstellingen experimenteren al met inclusiever taalgebruik.
Over de grens
Duitsland kent een meer gefragmenteerde aanpak, met grote regionale verschillen:
Beieren: in maart 2024 heeft de Beierse regering genderneutraal taalgebruik in scholen, universiteiten en overheidsinstellingen verboden. Symbolen zoals het Gendersternchen (‘*’) en de Gender-Doppelpunkt (‘:’) mogen niet meer worden gebruikt. De regering stelt dat deze symbolen de leesbaarheid verminderen en beschouwt ze als “ideologisch”.
Saksen en Saksen-Anhalt: deze deelstaten hebben soortgelijke verboden ingevoerd, waarbij inclusieve taalvormen sinds 2021 niet zijn toegestaan in scholen en sinds 2023 ook niet bij samenwerkingspartners van scholen.
Hamburg: Hamburg voert juist beleid dat inclusieve taal aanmoedigt. Sinds 2021 worden medewerkers van overheidsinstanties aangespoord om genderinclusieve termen te gebruiken.
De Duitse spellingsraad heeft in juli 2023 besloten om het “Gendersternchen” niet op te nemen in de officiële spelling, met als reden dat de grammaticale implicaties nog niet goed uitgewerkt zijn.
België loopt voorop in het aanmoedigen van genderinclusieve taal. De federale overheid heeft een brochure uitgebracht om ambtenaren te stimuleren inclusieve termen te gebruiken. Voorbeelden van aanbevelingen zijn:
- Gebruik “geachte” of “beste” in plaats van “meneer” of “mevrouw”.
- Vervang termen als “geneesheer” door “arts” en “politieman” door “politieagent”.
Minister Petra De Sutter, verantwoordelijk voor gendergelijkheid, leidt deze initiatieven. Haar beleid heeft zowel lof als kritiek ontvangen. Voorstanders zien het als een belangrijke stap richting gelijkheid, terwijl critici het overdreven vinden en vrezen voor complexiteit in de taal.
De benadering van genderneutraal taalgebruik verschilt sterk tussen Nederland, Duitsland en België. Terwijl Nederland en België stappen zetten naar inclusievere terminologie, is er in delen van Duitsland weerstand tegen deze veranderingen. Deze verschillen weerspiegelen de uiteenlopende maatschappelijke en politieke opvattingen over genderinclusiviteit binnen Europa. De komende jaren zullen uitwijzen hoe deze landen verder evolueren op het gebied van genderneutraal taalgebruik in wetgeving en communicatie.