Iedereen kent de leugendetector wel uit een Amerikaanse film. De opvatting heerst dat het gebruik van een leugendetector direct tot gevolg heeft dat leugens ontmaskerd worden. De leugendetector meet echter slechts de lichamelijke reactie op een bepaalde vraag. Leugendetectie wordt dan ook tot één van de onbetrouwbare verhoormethodes gerekend. De methode van geheugendetectie zou weleens de meer betrouwbare versie van de leugendetector kunnen zijn. De vraag is in hoeverre deze bruikbaar is voor het politieonderzoek in Nederland.
Door Douae Youssef
Geheugendetectie is een verhoortechniek met als doel het achterhalen of een verdachte details kent van een misdrijf die slechts de dader kan kennen. Het gaat om het stellen van vragen op een bepaalde manier dat zij automatisch een fysiologische reactie oproepen bij de verdachte. De verhoormethode wordt al enkele decennia onderzocht en is in Japan al in zo’n vijfduizend zaken gebruikt.
Bij geheugendetectie worden dezelfde fysiologische metingen uitgevoerd als bij de leugendetector. De ondervraagde krijgt eerst een vraag te zien, zoals: ‘Waar is het slachtoffer gedood?’ Hierna krijgt de ondervraagde vijf mogelijke antwoorden achter elkaar op het scherm te zien.
Ondertussen wordt gemeten hoe ondervraagde fysiek reageert op het moment dat iedere mogelijkheid ontkennend wordt beantwoord. Vaak wordt gevraagd om op iedere mogelijkheid nee te zeggen, zodat een verdachte alert blijft en de reactie van schuldigen versterkt wordt. De methode zou het beste werken bij zeer gedetailleerde vragen. Hierbij kan gedacht worden aan feiten uit een onderzoek die nog niet in de media zijn verschenen.
Psycholoog Linda Geven heeft zich de afgelopen vier jaar beziggehouden met het onderwerp van de geheugendetectie. Zo onderzocht zij onder andere of deze methode betrouwbaar is en of deze een bijdrage kan leveren aan het politieonderzoek. De afgelopen maand promoveerde zij en het antwoord op beide vragen luidde ‘ja.’ Geven benadrukt wel dat de resultaten van geheugendetectie slechts als begin van een puzzel zouden kunnen worden gehanteerd. Resultaten zouden niet geschikt zijn om te gebruiken als bewijs in een rechtszaak. Geheugendetectie is echter wel een bruikbare methode om een strafrechtelijk onderzoek verder te brengen.