Hoge Raad, 13 juni 2003, Vos/Heipro
(ECLI:NL:HR:2003:AF5538)
Door Devrim Kurtoglu, tweedejaars bachelorstudent Fiscaal recht aan de Universiteit Leiden
Essentie
Een specifieke bepaling in een overeenkomst prevaleert niet automatisch boven een bepaling in de algemene voorwaarden.
Rechtsregel
De Hoge Raad verwerpt in dit arrest de kennelijk (ongeschreven) rechtsregel dat een specifieke bepaling in een overeenkomst automatisch prevaleert boven een bepaling in de algemene voorwaarden. De Hoge Raad geeft het Hof gelijk in zijn oordeel dat in dit geval de Haviltex-maatstaf moet worden toegepast. Het onderscheid tussen specifieke bepalingen en bepalingen in de algemene voorwaarden kan hooguit gelden als gezichtspunt bij de toepassing van de Haviltex-maatstaf.
Inhoud
Heipro voert als aannemer dakbedekkingswerkzaamheden aan een loods. Tijdens deze werkzaamheden vallen er boorkrullen (boorsel wat ontstaat tijdens het boren) in de tabaksbladeren van Koninklijke Theodorus Niemeyer B.V. die destijds in de loods waren opgeslagen. Hierdoor is schade ontstaan aan de tabaksbladeren.
In geval van schade moet er worden gekeken naar wat er in de overeenkomst tussen partijen is overeengekomen over mogelijke aansprakelijkheid. In de overeenkomst komen we twee bepalingen tegen met betrekking tot de aansprakelijkheid: Art. 9.1 van de algemene voorwaarden van Heipro en art. 7 van de technische omschrijving. Deze luiden als volgt:
Art. 9.1: ‘Opdrachtnemer is slechts aansprakelijk voor directe of indirecte schade aan het werk en/of derden voor zover ontstaan door grove schuld van opdrachtnemer of van hen die door opdrachtnemer te werk zijn gesteld op de aan haar opgedragen werkzaamheden met dien verstande dat voor vergoeding alleen in aanmerking komt die schade waartegen opdrachtnemer verzekerd is, dan wel redelijkerwijs gezien de in de branche geldende gebruiken, verzekerd had behoren te zijn.‘
Art. 7: ‘De aannemer vrijwaart de opdrachtgever vanaf de datum van aanvang van de werkzaamheden tot en met de datum van oplevering, voor alle aanspraken van derden, waaronder alle schaden, van welke aard ook, welke uit de ingebruikneming van het werk mochten) voortvloeien en voor de mogelijke schade ontstaan door zijn werkzaamheden aan de produkten welke opgeslagen zijn in de loods.‘
Art. 9.1 van de algemene voorwaarden is dus een aansprakelijkheidsbeperkende clausule terwijl art. 7 van de technische omschrijving juist de aansprakelijkheid van Heipro aanzienlijk verzwaart. Het is duidelijk dat deze twee bepalingen niet verenigbaar zijn met elkaar. Het Hof stelt vast dat beide bepalingen, ondanks de zeer tegenstrijdige inhoud, onderdeel uitmaken van de overeenkomst. De vraag wordt dus welke van de twee bepalingen in dit geval moet prevaleren.
Het Hof oordeelt dat aan de hand van de Haviltex-maatstaf de overeenkomst moet worden uitgelegd teneinde te bepalen welke van beide regelingen uit de overeenkomst voorgaat. In cassatie wordt aangevoerd dat het Hof uitgaat van een onjuiste rechtsopvatting en dat het Hof ten onrechte een (ongeschreven) rechtsregel heeft genegeerd, te weten de niet bestaande (ongeschreven) rechtsregel dat een specifieke bepaling in een overeenkomst automatisch prevaleert boven een bepaling in de algemene voorwaarden.
De Hoge Raad oordeelt dat het onderdeel niet tot cassatie kan leiden aangezien de ‘regel’ die wordt aangevoerd geen regel is in de zin van het woord. Het vormt slechts een mogelijk gezichtspunt bij de uitleg van de overeenkomst op basis van de Haviltex-maatstaf.