De inzet van waterkannonnen bij de A12 blokkades van Extinction Rebellion (XR) wordt niet door de rechter beperkt. XR wilde de inzet laten verbieden en spande daarom eerder deze maand een kort geding aan. De voorzieningenrechter oordeelt nu dat de burgemeester niet onrechtmatig gebruik heeft gemaakt van zijn bevoegdheid.
De in 2018 opgerichte milieubeweging XR demonstreert tegen subsidies voor de fossiele industrie. Jaarlijks is er zo’n 37,5 miljard euro aan belastingvoordeel voor grote bedrijven, zo blijkt uit onderzoek. Om deze subsidies te stoppen blokkeert XR sinds 9 september de A12, vlakbij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. De burgemeester van Den Haag verbood het blokkeren van de snelweg en wees het Malieveld aan als geschikte plek om te demonstreren. Desondanks kwamen de klimaatactivisten naar de A12 toe, met duizenden arrestaties per dag tot gevolg. Nadat er in de Tweede Kamer een motie werd aangenomen om de fossiele subsidies af te bouwen, stopte XR met haar demonstraties.
Vreedzaam protest
Om de activisten uit elkaar te drijven werden er tijdens de demonstraties regelmatig waterkanonnen ingezet. “In dit geval om de door de burgemeester verboden blokkade te beëindigen waar honderden, soms duizenden, mensen zitten. Daarbij wordt altijd gekeken of het geweldsmiddel proportioneel is, en achteraf getoetst,” aldus een politiewoordvoerder. Willem Jebbink, advocaat van XR, stelt echter dat er vrijwel altijd gebruik werd gemaakt van de harde straal, en niet de nevelstand. Hierdoor kunnen de demonstranten onderkoelingsverschijnselen en blauwe plekken oplopen. “De inzet van waterkanonnen tegen vreedzame demonstranten is volstrekt onnodig en disproportioneel,” zo stelt Jebbink. Ook Amnesty International vindt dat een waterkanon niet ingezet mag worden tegen vreedzame protesten.
De uitspraak
Het kort geding vond plaats op 13 oktober. De rechtbank stelde dat de burgemeester bevoegd is een demonstratie te beëindigen. Om dit te doen kan onder andere een waterkanon worden ingezet. Deze bevoegdheid is echter niet onbegrensd. “Het gebruik van de waterwerper moet bijvoorbeeld proportioneel zijn en de inzet moet passen bij het doel: het aansporen van aanwezigen de locatie te verlaten,” aldus de voorzieningenrechter. De rechter kan de bevoegdheid van de burgemeester alleen beperken wanneer voldoende aannemelijk is dat het gebruik van het waterkanon in de toekomst onrechtmatig zal zijn. Hoewel er een paar incidenten waren waarbij het gebruik van het middel disproportioneel was, komt de rechter toch tot het oordeel dat er geen grond is voor ingrijpen.