In heel Europa worden al sinds weken verschillende stakingen georganiseerd gericht tegen Deliveroo. Dit is het gevolg van de aankondiging van het bedrijf dat het geen nieuwe arbeidsovereenkomsten aan zal gaan met bezorgers, waardoor vele bezorgers ongewild in opdracht gaan werken. Een actueel vraagstuk in de politiek en rechtspraktijk is hoe de arbeidsverhouding van de bezorgers gekwalificeerd kan worden.
Door Kirsten Willms
Met de opkomst van platforms zoals Uber, Deliveroo en Foodora, is een nieuwe vorm van arbeid ontstaan: platformarbeid. Om te bepalen wat voor regels van toepassing zijn op deze bezorgers, welke rechten zij hebben en wie zij aansprakelijk zouden kunnen stellen, is van belang hoe hun arbeidsrelatie gekwalificeerd kan worden. De kwalificering van platformarbeid is extra uitdagend aangezien geen sprake is van een klassieke werkgever die instructies geeft aan de bezorger. De website waarop de bezorgers inloggen biedt een platform voor klanten om een maaltijd te bestellen en restaurants om deze maaltijd aan te bieden, waaruit een dienst ontstaat voor de bezorger. Er is dus een interessante situatie ontstaan waarin een website in feite fungeert als werkgever.
Indien de arbeidsverhouding kan worden aangemerkt als die van een ZZP’er en opdrachtgever staan de bezorgers eveneens in een lastig pakket. Zij worden dan aangemerkt als zelfstandig ondernemer en het is in strijd met het mededingingsrecht om als onderneming vaste prijsafspraken te maken. Dit is echter wel wat zal gaan gebeuren, aangezien Deliveroo een vaste prijs per bezorging zal gaan afspreken met de bezorgers, waardoor zij op die manier gedwongen in strijd handelen met het mededingingsrecht.
Bovendien kan het bestaan van vaste prijsafspraken gevormd door Deliveroo voor de Belastingdienst een vermoeden vormen dat de bezorgers niet ‘echt’ zelfstandigen zijn. Ofwel: schijnzelfstandigen. Van schijnzelfstandigheid is sprake indien een opdrachtovereenkomst is aangegaan maar in feite sprake is van een verkapt dienstverband omdat de arbeidsverhouding lijkt op die van de arbeidsovereenkomst. Nu op deze manier is ontkomen aan het betalen van sociale premies kunnen de bezorgers rekenen op een hoge boete van de Belastingdienst.
De stakingen tegen Deliveroo hebben nogmaals de aandacht gevestigd op dit interessante vraagstuk in het arbeidsrecht, wat leidt tot de vraag of het huidige arbeidsrecht nog wel bestand is tegen dit soort hedendaagse problemen. Hopelijk zal deze vraag het aankomende jaar beantwoord worden in de jurisprudentie en literatuur.