De maatschappij ontwikkelt zich meer en meer richting een consumptiemaatschappij. In deze maatschappij wordt meer in rechten dan in plichten gedacht. Een ontwikkeling die ook zichtbaar wordt in het onderwijs, en zo gek is dat niet. Het onderwijs wordt voor studenten – en voor hun ouders – steeds duurder, zeker na de invoering van het studievoorschot.
Geschreven door Mark van den Hove
Steeds vaker zien we in onderwijsland dat studenten mondiger worden, studenten claimen vaker een recht. In dit artikel zal kort worden aangegeven, waar studenten juridisch gezien recht op hebben, maar vooral ook welke plichten zij hebben. Het enkel consumeren van onderwijs is er niet meer bij, studenten zullen ook moeten presteren. Dat presteren begint vaak al, voordat zij zelfs starten met hun opleiding.
Onderwijsovereenkomst
Rechten en plichten, wederzijdse verplichtingen, de kern van een overeenkomst. Studenten staan vaak niet bij stil bij het feit, dat zij door een studie te volgen een overeenkomst zijn aangegaan met hun onderwijsinstelling. Immers moet een student zich via studielink aanmelden voor een opleiding. Tegelijkertijd met die aanmelding dient er een machtiging afgegeven te worden voor de incasso van het collegegeld. De overeenkomst is een feit.
Wat is er nu precies overeengekomen? Er is immers geen schriftelijke overeenkomst, waarin precies de wederzijdse prestaties beschreven staan. Er zal daarom aansluiting gezocht worden bij de Wet op het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek (hierna: WHW). Ook wordt er in de onderwijsrechtelijke praktijk gebruik gemaakt van de Haviltex-jurisprudentie om uit te maken wat er precies is overeengekomen.
De WHW bepaalt dat een opleiding voldoende studeerbaar moet zijn. Dit wil zeggen dat een vierjarige opleiding binnen vier jaar afgerond moet kunnen worden door een student. De duur van een overeenkomst kan dus uit de wet worden gedestilleerd. Hiermee hebben we ook de kenmerkende prestatie te pakken van de onderwijsovereenkomst.
De wederprestatie van de student is het betalen van het collegegeld. Verder is er een ontbindend voorwaarde overeengekomen, in de vorm van een verplichte deelname aan matchingsactiviteiten. Voor een student is het enorm belangrijk om zich bewust te zijn van deze ontbindende voorwaarde, immers eindigt de overeenkomst van rechtswege wanneer deze verplichting niet wordt nagekomen.
Verplichte matchingsactiviteiten
Enige nuance is op zijn plaatse. Op grond van de wet heeft een student recht op een studiekeuzeactiviteit. Een onderwijsinstelling kan een studiekeuzeactiviteit ook verplichten. Wanneer een onderwijsinstelling voor deze laatste mogelijkheid kiest, dan is deelname aan deze matchingsactiviteit een ontbindende voorwaarde. Het niet deelnemen aan een matchingsactiviteit kan dan grote gevolgen hebben. Zo bleek ook uit de uitspraak van het CBHO. Het CBHO brengt wel enige nuance aan, in het gevolg van het niet deelnemen aan een dergelijke activiteit. De onderwijsinstelling mag de student enkel de inschrijving weigeren, indien de onderwijsinstelling de student voldoende heeft geïnformeerd over de gevolgen van het niet deelnemen aan die activiteiten.
Betaling collegegeld
De betaling van het collegegeld is de belangrijkste verplichting aan de zijde van de student. Niet nakoming kan vervelende gevolgen hebben. Veel onderwijsinstellingen hebben in hun reglementen opgenomen, dat de machtiging betaling collegegeld voor een bepaalde datum afgegeven moet zijn, anders eindigt de inschrijving. Inschrijving is dan pas weer mogelijk bij de eerst volgende aanmeldmogelijkheid, veelal een (half) jaar later. Ook kun je, wanneer je wel een machtiging hebt verleend, maar je je verplichtingen niet nakomt van een koude kermis thuis komen. Veel onderwijsinstellingen treffen dan maatregelen als blokkade van het account en dergelijke. Ook kan het zijn dat de opleiding op grond van artikel 7.11 WHW weigert een getuigschrift te verstrekken, alvorens de student al zijn financiële verplichtingen heeft voldaan.
Houd als student dus goed in de gaten of jij je verplichtingen nakomt, pas dan mag je de opleiding ook aan haar verplichtingen houden.