Het Amerikaanse strafrecht heeft er een ‘nieuw’ misdrijf bij. De Amerikaanse president Joe Biden ondertekende onlangs een wet die ervoor zorgt dat lynchen voortaan wordt aangemerkt als federaal haatmisdrijf. Mensen die uit haat iemand zwaar verwonden of zelfs doden, lopen nu het risico om maximaal dertig jaar gevangenisstraf te krijgen.
Lynchen is een begrip dat mensen tegenwoordig vooral kennen uit geschiedenisboeken. Het kan worden omschreven als een vorm van eigenrichting waarbij een menigte een vermeende crimineel op afschuwelijke wijze en zonder vorm van proces om het leven brengt. Lynchen was vooral aan het einde van de negentiende eeuw een populair middel om zwarte mensen te intimideren. Zo maakten geheime organisaties als de Ku Klux Klan (KKK) zich regelmatig schuldig aan lynchpartijen, met name in de zuidelijke Verenigde Staten. Officiële cijfers laten zien dat leden van dergelijke organisaties tussen 1882 en 1968 minimaal zo’n 3.400 zwarte mensen hebben gelyncht.
George Henry White, destijds het enige zwarte Amerikaanse parlementslid, diende in 1900 voor het eerst een wetsvoorstel in dat lynchen strafbaar moest stellen. Het voorstel kwam echter niet door het parlement, doordat veel conservatieve parlementsleden tegenstemden. Het zou uiteindelijk nog 122 jaar duren voordat het wetsvoorstel (na bijna tweehonderd keer te zijn afgewezen) met een ruime meerderheid zou worden aangenomen. “Bedankt dat jullie het nooit hebben opgegeven”, aldus de huidige Amerikaanse president Joe Biden bij de ondertekening van de wet.
Emmett Till
De nieuwe wet heeft de naam Emmett Till Anti-Lynching Act gekregen. Hij is vernoemd naar Emmett Till, een 14-jarige zwarte jongen uit Chicago. Till werd in 1955 ontvoerd en vermoord nadat hij een witte vrouw had nagefloten. Zijn lichaam, dat drie dagen na de ontvoering werd gevonden, was zo ernstig toegetakeld dat hij onherkenbaar was. Emmett Till werd begraven in een open kist, zodat iedereen kon zien wat hem was aangedaan. De twee daders werden desondanks vrijgesproken, wat leidde tot grote woede onder de zwarte bevolking. Het was één van de gebeurtenissen die de opkomst van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging in een stroomversnelling bracht.
Je zou je in eerste instantie kunnen afvragen of een antilynchwet anno 2022 nog nodig is. Lynchpartijen komen immers nauwelijks meer voor. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om daders voor (poging tot) moord te bestraffen. Deskundigen stellen dan ook dat de wet vooral symbolisch is. Toch zou de wet volgens Joe Biden ook in deze tijd kunnen helpen bij het bestrijden van ‘moderne’ vormen van lynchen. Zo wees hij op de dood van de 25-jarige zwarte Ahmaud Arbery in februari 2020. Arbery werd op klaarlichte dag gedood terwijl hij aan het joggen was. De daders, drie witte mannen, werden schuldig bevonden aan het plegen van een haatmisdrijf en de rechter legde hen een levenslange gevangenisstraf op.
Strafbaar in Nederland?
De kans dat lynchen binnenkort ook in Nederland als apart misdrijf wordt bestempeld, is niet zo groot. ‘Haatmoorden’ komen in Nederland immers een stuk minder voor dan in de VS en men kan hier op dit moment dan ook uit de voeten met de gevangenisstraffen uit artikel 289 van het Wetboek van Strafrecht (Sr). Dat is anders in de VS, waar elke dag zo’n 180 moorden worden gepleegd. Het is zeer waarschijnlijk dat een groot deel van die moorden voortkomt uit rassenhaat. De Emmett Till Anti-Lynching Act zou volgens Biden kunnen helpen dit aantal te verminderen. “Rassenhaat is geen historisch probleem, het is een hardnekkig probleem”, aldus Biden. “Haat verdwijnt nooit. Het verstopt zich alleen”.