De Raad voor de rechtspraak waarschuwt dat herhaaldelijk gebruik van de mogelijkheid om juridische procedures in te korten kan leiden tot uitholling van de rechtsbescherming. Dit staat in het advies van de Raad over het voorgenomen besluit van het kabinet om bij elektriciteitsprojecten de beroepsmogelijkheid te beperken.
De minister van Klimaat en Groene Groei, Sophie Hermans, is voornemens de beroepsprocedure voor bepaalde elektriciteitsprojecten te beperken. Het kabinet wil het stroomnet uitbreiden en hoopt hiermee de realisatie daarvan te versnellen. De verkorte beroepsprocedure heeft tot gevolg dat voor elektriciteitsprojecten vanaf 25 kilovolt enkel beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS) mogelijk is. Hiermee wordt de procedure bij de rechtbank overgeslagen.
De Raad voor de rechtspraak (de Raad) schrijft in haar advies dat zij “het maatschappelijk belang ziet van snelle besluitvorming voor dit soort elektriciteitsprojecten.” Tegelijkertijd wijst zij op het belang van deugdelijke rechtsbescherming. Het uitgangspunt dat er twee rechterlijke instanties een zaak beoordelen, is er immers niet zonder reden. Het biedt een herkansing waarbij de zaak geheel opnieuw bekeken wordt. De Raad benadrukt dan ook dat door toepassing van dergelijke kabinetsbesluiten de rechtspraak steeds verder kan worden uitgehold.
Recentelijk adviseerde de Raad tweemaal inzake voorstellen om beroepsprocedures te versnellen. Ook bij deze wetsvoorstellen, waaronder het wetsvoorstel voor meer regie op volkshuisvesting, wordt gesteld dat adequate rechtsbescherming geboden is. “Het [is] moeilijk uit te leggen waarom een burger voor minder zwaarwegende maatschappelijke belangen wel in twee instanties mag procederen,” aldus de Raad.
Advies Afdeling bestuursrechtspraak
De Raad wijst tevens op een eerder advies van de ABRvS. Ook daarin onderstreept de ABRvS dat “niet lichtvaardig afbreuk mag worden gedaan aan het beginsel van rechtsbescherming.” Daarnaast wijst de Afdeling op de reikwijdte van het besluit; ruim 700 elektriciteitsprojecten komen in aanmerking voor de versnelde beroepsprocedure. Hoewel het niet duidelijk is hoeveel zaken daarvan voor de rechter worden voorgelegd, wordt een aanzienlijk aantal verwacht. Doordat de filterfunctie van het eerste beroep bij de rechtbank wordt overgeslagen, zal de druk bij de ABRvS sterk stijgen. Dit zal de doorlooptijden vertragen en ook nadelig zijn voor overige aanhangige zaken.