Australië verbiedt e-sigaretten, ‘vapes’ alleen nog te koop op doktersrecept

Australië gaat het recreatieve gebruik van e-sigaretten aan banden leggen. Dat maakte de regering van het land down under onlangs bekend op een persconferentie. ‘Vapes’, zoals e-sigaretten ook bekend staan, zijn in Australië voortaan alleen nog op doktersrecept verkrijgbaar.

Vijf maanden geleden kwam de regering van Nieuw-Zeeland al met een groot pakket aan maatregelen om het dodental als gevolg van roken terug te dringen. Sigaretten mochten niet langer overal worden verkocht en het nicotinegehalte in sigaretten ging omlaag. Daarnaast ging voor jongeren van veertien jaar en jonger een opvallend streng koopverbod gelden: zij mogen hun hele leven lang geen sigaretten meer kopen. Het was vooral die laatste maatregel die het Nieuw-Zeelandse antirookbeleid één van de strengste ter wereld maakte.

De Nieuw-Zeelandse maatregelen zijn echter niet van toepassing op de (veel populairdere) e-sigaret. ‘Vapes’, zoals e-sigaretten ook worden genoemd, bevatten een mengsel van smaakstoffen en nicotine. Dit mengsel wordt verhit, waardoor rook vrijkomt die de gebruiker kan inhaleren. Vapes bevatten geen tabak en zouden daarom minder schadelijk zijn voor de gezondheid. Ze zijn vooral populair onder jongeren en worden ook veel gebruikt door mensen die willen stoppen met roken.

‘Roze eenhoorns’

Nieuw-Zeeland lijkt voorlopig niet van plan te zijn om ook de e-sigaret aan te pakken; buurland Australië gaat dat wel doen. Australië kent eveneens een zeer streng antirookbeleid. Tabaks- en nicotineproducten zijn er door de hoge accijnzen bijvoorbeeld al jaren erg duur. De Australische regering doet hier nu nog een schepje bovenop en neemt verregaande maatregelen tegen e-sigaretten. Het is voor Australiërs al verboden om vapes te kopen voor recreatief gebruik, maar de praktijk leert dat deze regel nauwelijks wordt nageleefd.

Vapes zijn namelijk immens populair op de Australische zwarte markt en zeker jongeren steken er regelmatig een op. Zo bleek onlangs uit onderzoek dat één op de zes Australiërs tussen de veertien en zeventien jaar weleens een vape gebruikt. Jongeren tussen de 18 en 24 jaar kopen nog vaker een vape; daar gaat het om één op de vier. Mark Butler, de Australische minister van Volksgezondheid, vreest dat vapes op de lange termijn zullen zorgen voor ‘een nieuwe generatie nicotineverslaafden’.

De Australische regering doet er alles aan om dit te voorkomen en onderneemt nu actie. Zo wordt de import van vapes uit het buitenland vrijwel helemaal stilgelegd. Australiërs zelf mogen alleen nog vapes kopen als ze kunnen aantonen dat die vapes nodig zijn om te kunnen stoppen met roken. Zij moeten voor hun vapes dan wel naar een apotheek; de e-sigaretten zullen niet meer in supermarkten of andere winkels worden verkocht. Vapes krijgen daarnaast een ‘farmaceutisch uiterlijk’, zodat ze minder aantrekkelijk worden voor jongeren. “Geen zoete smaakjes, roze eenhoorns of vapes verpakt als pennen die kinderen in hun etui kunnen verstoppen”, aldus Butler. 

Smaakverbod

Het antirookbeleid in Nederland is niet zo streng als in Australië. Toch zullen ook Nederlandse ‘vapers’ binnenkort te maken krijgen met strengere regels. Zo mogen producenten sinds 1 januari 2023 alleen nog vapes met een tabakssmaak op de markt brengen; vapes die smaken naar banaan of stroopwafel zijn verboden. Dit smaakverbod zal per 1 oktober 2023 ook gaan gelden voor e-sigaretten die al in de winkels liggen. Verder worden de regels omtrent verpakkingen en naamgeving aangescherpt en zullen vapes vanaf 2025 exclusief te koop zijn in speciaalzaken.

Verkopers van e-sigaretten zijn niet blij met de nieuwe regels. Emil ’t Hart, voorzitter van de brancheorganisatie Esgibond, vindt dat vooral het smaakverbod zijn doel voorbij schiet. “We weten dat smaakjes een belangrijke rol voor rokers spelen om van de affiniteit met tabak af te raken.”

Esgibond heeft inmiddels zelfs een rechtszaak aangespannen tegen de Staat. Het smaakverbod is volgens de brancheorganisatie in strijd met Europese wetgeving, omdat het de consument zijn keuzevrijheid ontneemt en rokers een effectief stopmiddel ontzegt. Een smaakverbod voor e-sigaretten zou bovendien het vrije verkeer van goederen in de Europese Unie in gevaar brengen. Het is vooralsnog onduidelijk wanneer de zaak daadwerkelijk voor de rechter komt.