Sinds juli 2014 kent de gemeente Arnhem een afvalpassysteem. De ondergrondse containers voor huishoudelijk afval kunnen alleen met een pasje op naam van een huishouden worden geopend. Doordat de pasjes op naam staan, kan de gemeente precies zien door wie, wanneer, waar en hoeveel afval er gestort wordt. Gevalletje ‘Big Brother is watching you’? Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) wel.
Door Kirsten Rolloos
Het huidige afvalpassysteem is in strijd met privacywetgeving. De AP heeft een last onder dwangsom opgelegd aan de gemeente Arnhem om ervoor te zorgen dat zij stopt met het verwerken van persoonsgegevens via de afvalpas. Dit heeft de gemeente min of meer te danken aan Arnhemmer Michiel Jonker, die direct bezwaar aantekende tegen het afvalpassysteem en vervolgens naar de rechter stapte. Hij vond het bezwaarlijk dat gegevens over zijn privégedrag in de database bij de gemeente bewaard werden.
Handhavingsverzoek AP
Rechtbank Gelderland stelde de gemeente in het gelijk, en ook in hoger beroep had Jonker geen succes. De Raad van State achtte de brief waarin de gemeente de inwoners op de hoogte stelde van het afvalpassysteem niet een besluit in de zin van de Awb, en dus werd het bezwaar van Jonker niet-ontvankelijk verklaard. Hierop besloot hij een handhavingsverzoek in te dienen bij de AP.
Volgens de AP is het verwerken van persoonsgegevens via het afvalpasje in strijd met artikel 8 en 11 Wet bescherming persoonsgegevens. De AP vindt het verwerken van de persoonsgegevens niet noodzakelijk voor de publiekrechtelijke taak van de gemeente Arnhem, en daarnaast worden er te veel gegevens verzameld. Toch weigerde de AP in eerste instantie handhavend op te treden tegen de gemeente, omdat het systeem zou worden aangepast. De voorzieningenrechter vond het zicht op een nieuw systeem echter te onzeker. Daarom is de AP nu alsnog tot handhaving overgegaan.
Afvalpassen steeds ‘normaler’
Steeds meer gemeenten in Nederland maken gebruik van afvalpassen voor de afvalverwerking van haar inwoners. Deze gemeenten hoeven niet allemaal op hun hoede te zijn voor dwangsommen van de AP. Over het algemeen is het gebruik van afvalpassen toegestaan, maar alleen als de gemeente daar een duidelijk doel voor heeft. Zo wil de gemeente Arnhem met het nieuwe afvalsysteem haar inwoners per hoeveelheid afval laten betalen. Een dergelijk systeem levert geen schending van de Wbp op. Verder moet een gemeente de inwoners informeren over het doel van de verwerking van persoonsgegevens, mogen er niet meer gegevens worden verzameld dan nodig, en moet de afvalpas goed worden beveiligd.
De gemeente Arnhem heeft laten weten de afvalcontainers open te stellen en de persoonsgegevens op de afvalcontainers te wissen. Voor de inwoners van de gemeente Arnhem kan de afvalpas dus voorlopig de prullenbak in.