Advies AG: mensen op zwarte lijst Belastingdienst moeten dit kunnen aanvechten

Recent heeft de Belastingdienst een ‘zwarte fraudelijst’ gepubliceerd, waarop honderdduizenden mensen stonden. Zij kwamen op de lijst vanwege de Fraude Signalering Voorziening (FSV), een systeem waarmee de Belastingdienst vaststelde of er signalen van fraude waren. Het systeem is in strijd met privacywetgeving en is uit de lucht gehaald. Advocaat-generaal René Niessen heeft nu aan de Hoge Raad geadviseerd dat de mensen die op de zwarte fraudelijst stonden, alsnog de mogelijkheid moeten krijgen om de belastingaanslagen van de afgelopen jaren aan te vechten.

Door Noortje Figee

De Belastingdienst heeft als taak het heffen en innen van belastingen, het uitkeren van toeslagen en de controle hierop. Bovendien moet de Belastingdienst delicten opsporen die met belastingen te maken hebben. Om deze taak uit te voeren heeft de Belastingdienst gegevens nodig, die hij verkrijgt uit aangiften of gegevens die banken of werkgevers aanleveren. Dit is veel werk, waardoor de Belastingdienst verschillende systemen heeft ontwikkeld, waaronder de FSV.

De FSV hield bij wie welke gegevens in de aangifte inkomstenbelasting invulde. Als er een vermoeden van fraude was, bijvoorbeeld doordat iemand hoge reiskosten opgaf terwijl diegene dicht bij zijn werk woonde, werd diegene extra gecontroleerd en kon hij op de zware lijst worden geplaatst. Het systeem was voor veel medewerkers toegankelijk en gegevens werden te lang bewaard. Bovendien zijn de gegevens in sommige gevallen onterecht opgenomen en verkeerd gebruikt. Dat zorgde ervoor dat de FSV in strijd was met de Algemene verordening gegevensbescherming. De Belastingdienst is per 27 februari 2020 gestopt met de FSV. 

Aanvechten zwarte lijst

De termijn om de aanslagen van de afgelopen jaren aan te vechten, zal in de meeste gevallen verstreken zijn. Advocaat-generaal Niessen heeft de Hoge Raad echter geadviseerd om de mensen die op de zwarte lijst stonden, de mogelijkheid te bieden om de aanslagen van de afgelopen jaren alsnog aan te vechten. Omdat de lijst geheim werd gehouden, was dit onrechtmatig en vervallen volgens Niessen alle aanslagen die de Belastingdienst als gevolg van de lijst heeft opgelegd. Alleen als er sprake is van zeer ernstige belastingfraude mogen de opgelegde aanslagen in stand blijven. 

Op dit moment lopen drie zaken bij de belastingkamer van de Hoge Raad. Deze zaken zijn aangespannen door personen die op de zwarte lijst hebben gestaan. In twee zaken acht Niessen de klacht gegrond. Als de lijst namelijk op onrechtmatige wijze is gebruikt, mag de Belastingdienst de gegevens van die lijst niet gebruiken. Het advies van Niessen is om de conclusies in deze zaken door te trekken naar alle personen die op de zwarte lijst stonden. 

Als het advies van Niessen wordt opgevolgd heeft dat grote gevolgen voor de Belastingdienst. Mensen op de zwarte lijst werden voor minimaal vijf jaar extra gecontroleerd. Mochten zij bezwaar indienen, dan zal dat voor nog veel meer extra werk voor de Belastingdienst zorgen.

Onderzoek door Autoriteit Persoonsgegevens

Staatssecretaris Vijlbrief van Financiën heeft verschillende onderzoeken ingesteld naar de FSV. De bedoeling is om in september de uitgevoerde onderzoeken te bespreken en te publiceren. Zowel het accountkantoor PwC als de Autoriteit Persoonsgegevens doen onderzoek.