Vanaf 1 mei worden alle werkelozen een jaar voor het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd vrijgesteld van de sollicitatieplicht, welke als voorwaarde geldt voor het ontvangen van een WW-uitkering. Dit is door minister Koolmees toegezegd tijdens een debat over de arbeidsmarktpositie van 55-plussers.
Door Kirsten Willms
De sollicitatieplicht
Op grond van de Werkeloosheidswet bestaan een aantal verplichtingen voor de werkeloze om aanspraak te kunnen maken op een uitkering. Een van deze verplichtingen is de sollicitatieplicht welke de werkeloze verplicht om zich in te spannen om een nieuwe baan te vinden. Er kan op verschillende manieren aan de sollicitatieplicht worden voldaan, maar wel wordt verwacht dat de werkeloze tenminste één concrete sollicitatieactiviteit per week verricht. Gebeurt dit niet, dan kan het UWV een maatregel opleggen.
Het FNV heeft al in 2015 in een brief aan de Tweede Kamer gepleit voor het vrijstellen van werkelozen van 64 jaar of ouder van de sollicitatieplicht. De reden hiervan is dat de kans om nog een baan te vinden op deze leeftijd volgens het FNV zo gering is, dat de sollicitatieplicht geen nut heeft. De sociale partners hebben op gezamenlijk initiatief een actieplan opgesteld in 2017 om de positie van oudere werknemers op de arbeidsmarkt te verbeteren.
Minister Koolmees heeft intensief overleg gevoerd met de sociale partners over dit onderwerp. In een Tweede Kamer debat op 28 maart 2018 heeft de Minister toegezegd om de sollicitatieplicht een jaar voor het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd te laten vervallen. Dit initiatief werd positief ontvangen in de Tweede Kamer. Het CDA en de VVD wijzen er echter wel op dat op deze manier de prikkel verdwijnt voor oudere werknemers om te gaan werken terwijl de economie nu juist hard aantrekt.
De sollicitatieplicht is een onderdeel van een bredere discussie over de positie van ouderen op de arbeidsmarkt.
De positie van ouderen op de arbeidsmarkt
Radar heeft vorig jaar een onderzoek gedaan naar de kansen op een baan van 55-plussers. Dit onderzoek is gebaseerd op een panel van 19.318 personen in de leeftijdscategorie van 55 jaar en ouder. Volgens 44 procent van deze personen is het vinden van een baan op deze leeftijd nagenoeg onmogelijk en 41 procent bestempelt het als moeilijk. Slechts 11 procent vond binnen een jaar een nieuwe baan. Als grootste oorzaak wordt leeftijdsdiscriminatie tijdens de sollicitatieprocedure genoemd.
De resultaten van Radar waren onderwerp van discussie in de Tweede Kamer. Door woordvoerders van verschillende politieke partijen zijn voorstellen gedaan om de positie van de oudere werknemer op de arbeidsmarkt te verbeteren. Zo pleiten de PvdA en GroenLinks ervoor dat ouderen anoniem moeten kunnen solliciteren zodat zij een eerlijke kans maken. De SP wilt dat leeftijdsdiscriminatie op de arbeidsmarkt harder moet worden aangepakt en D66 en de VVD vinden dat het voor werkgevers aantrekkelijker moet worden gemaakt om oudere werknemers aan te nemen.
De huidige bescherming van de oudere werknemer
In Nederland geldt een verbod op leeftijdsdiscriminatie welke is neergelegd in ‘Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij arbeid’. Het College van de Rechten van de Mens ziet erop toe dat deze wet door werkgevers wordt nageleefd. Het is echter lastig voor de benadeelde werknemer om te bewijzen dat zijn sollicitatie is afgewezen wegens de leeftijd en hiervoor geen andere objectieve reden voor bestaat. Het maken van onderscheid kan daarnaast in bepaalde gevallen gerechtvaardigd worden, wanneer dit onderscheid een legitiem doel dient en niet verder strekt dan noodzakelijk is.
Teneinde het voor werkgevers aantrekkelijk te maken om oudere werknemers in dienst te nemen en langer te laten doorwerken na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd, zijn een aantal wetswijzigingen doorgevoerd. In 2015 is met de inwerkingtreding van de ‘Wet werk en Zekerheid’ het ontslagrecht van de pensioengerechtigde werknemer versoepeld. Daarnaast is op 1 januari 2016 de wet “Werken na de AOW-gerechtigde leeftijd” in werking getreden. Met deze wet is onder meer de loondoorbetalingsplicht voor de werkgever tijdens ziekte van de werknemer verkort.
Zoals blijkt uit het onderzoek van Radar en de discussie in de Tweede Kamer laat de positie van de oudere werknemer op de arbeidsmarkt nog te wensen over, ondanks de bestaande maatregelen.