Rb. Limburg 20 november 2020. Veroordeling Jos B. wegens seksueel misbruik van Nicky Verstappen en vrijheidsberoving met de dood tot gevolg.
(ECLI:NL:RBLIM:2020:9077)
Door Jay Irfan
Essentie
De zaak van Nicky Verstappen (slachtoffer) heeft Nederland jarenlang bezig gehouden. Op 20 november 2020 is Jos B. (verdachte) veroordeeld tot een celstraf van 12,5 jaar. Volgens de Rechtbank Limburg is bewezen dat verdachte in augustus 1998 het 11-jarig slachtoffer seksueel heeft misbruikt alsmede van zijn vrijheid heeft beroofd door hem “in zijn macht en onder controle te houden”, als gevolg waarvan het slachtoffer geen adem kon halen en wegens zuurstoftekort is overleden.
Rechtsregel
Kort gezegd ging het in deze zaak om een drietal rechtsvragen:
- Is slachtoffer seksueel misbruikt door de verdachte?
- Is slachtoffer wederrechtelijk van zijn vrijheid beroofd door de verdachte?
- Is verdachte verantwoordelijk voor de dood van slachtoffer?
Wat betreft de eerste vraag, hebben de pathologen bij de sectie twee letsels gezien die duiden op seksuele handelingen. Later hebben meerdere deskundigen zich gebogen over hoe het letsel geïnterpreteerd moest worden. Hoewel de deskundigen het letsel niet fysiek hebben gezien en puur zijn afgegaan op foto’s, zijn hun bevindingen bruikbaar voor de zaak. De bevindingen van de vier deskundigen bevestigen dat sprake kan zijn geweest van seksueel misbruik in de vorm van een penetratie van de anus van het slachtoffer met een voorwerp of een lichaamsdeel van de verdachte. De rechtbank neemt aan dat al het letsel feitelijk heeft bestaan en dat het letsel is ontstaan voordat het slachtoffer is gestorven. Uit de feiten en omstandigheden is bovendien gebleken dat het lijk van slachtoffer zeer tactisch en op een verdekte manier is geplaatst. Het slachtoffer werd aangetroffen met slechts een onderbroek en pyjamabroek aan. Op het slachtoffer zijn ten slotte nog DNA-sporen gevonden die leiden naar de verdachte. Volgens de rechtbank past het sporenbeeld bij langdurig dan wel intensief contact tussen verdachte en slachtoffer. Gezien de plekken waar het DNA van de verdachte is gevonden, is het zeer aannemelijk dat er gerichte seksuele handelingen hebben plaatsgevonden. Niet is gebleken dat om wat voor reden dan ook moet worden getwijfeld aan de bevindingen van de deskundigen.
Over de beantwoording van de tweede vraag is de rechtbank heel kort. Het slachtoffer is wederrechtelijk beroofd van zijn vrijheid. Er zijn geen aanwijzingen dat het slachtoffer het seksueel misbruik vrijwillig heeft ondergaan. Verdachte en slachtoffer kenden elkaar niet. Dat er sporen van fysiek geweld ontbreken, betekent niet dat er geen fysiek geweld is geweest. Immers, niet alle vormen van fysiek geweld laten sporen na. Uit onderzoek blijkt dat verdachte het slachtoffer zeker gedurende het seksueel misbruik van zijn vrijheid heeft beroofd. Hoewel niet precies is na te gaan wanneer de vrijheidsberoving is begonnen, is in ieder geval wel duidelijk dat het slachtoffer van zijn vrijheid is beroofd en onder bedwang is gehouden gedurende het seksueel misbruik.
Door deskundigen wordt onwaarschijnlijk geacht dat het slachtoffer is overleden aan een natuurlijke doodsoorzaak. Hiervoor is geen enkele medische aanwijzing te vinden. De feiten en omstandigheden zoals hierboven geschetst, maken dat met zekerheid kan worden gesteld dat het een onnatuurlijke doodsoorzaak is geweest ten gevolge van een misdrijf. Uit onderzoek van de deskundigen blijkt dat de meest waarschijnlijke doodsoorzaak die overblijft en die geen sporen nalaat, verstikking is. Deskundigen spreken van ‘subtiele smoring en asfyxie’. Slachtoffer is dus door zuurstoftekort komen te overlijden. Verdachte had echter niet de opzet om het slachtoffer om het leven te brengen.
Daar deze drie strafbare feiten wettig en overtuigend zijn bewezen, is verdachte veroordeeld voor seksueel misbruik en wederrechtelijke vrijheidsberoving van het slachtoffer met de dood als gevolg.
Inhoud vonnis
Op zaterdag 8 augustus 1998 ging Nicky Verstappen naar de Brunssumerheide, op vakantiekamp. Op de volgende maandagochtend, 10 augustus, was hij uit zijn tent verdwenen. De hele maandag en dinsdag is tevergeefs naar het jongetje gezocht. Dinsdagavond 11 augustus omstreeks 20:50 uur werd Nicky gevonden in een dennenperceel dat was omheind met afrastering en prikkeldraad. Uit het pathologisch onderzoek kwamen twee letsels naar voren die wezen op penetratie. Deze letsels zouden kort voor het overlijden van het slachtoffer zijn ontstaan. Ook is gebleken dat de pyjama- en onderbroek van het slachtoffer achterstevoren en binnenstebuiten zaten toen hij werd aangetroffen. Volgens de moeder van Nicky was dit zeer frappant en zou niet passen bij haar zoon. Ook de houding waarin het slachtoffer werd aangetroffen riep vragen op. Hij is namelijk gevonden in een houding waarin hij hoogstwaarschijnlijk door iemand was neergelegd en bovendien op een plek waar hij niet snel te zien zou zijn. Ook werd op de binnen- en buitenkant van de onderbroek DNA van de verdachte aangetroffen op 20 plekken. Het DNA is aangetroffen op plekken waar men dat zou verwachten in geval van seksueel contact. Uit verder onderzoek is gebleken dat het slachtoffer het misbruik niet vrijwillig heeft ondergaan en dat er ongetwijfeld enige dwang dan wel fysiek geweld is gebruikt bij het in bedwang houden van het slachtoffer, hetgeen heeft geleid tot zuurstoftekort als gevolg waarvan het slachtoffer is overleden.
De verdachte heeft ter zitting verklaard dat hij het slachtoffer zou hebben gevonden toen hij reeds was overleden. Uit de verklaring van verdachte blijkt voorts niet hoe zijn DNA op het slachtoffer en diens kleding is terechtgekomen, dus daar doet de rechtbank niets mee. De advocaat van verdachte betoogt dat de DNA-sporen op een andere manier dan door de verdachte kunnen zijn veroorzaakt, maar biedt geen nadere toelichting. Ook dit betoog faalt. De verdediging voert voort nog aan dat ook moet worden gekeken naar betrokkenheid van andere personen. Naast het DNA van de verdachte zijn tevens onbekende DNA-sporen aangetroffen in een maisveld en in het bos op ongeveer enkele honderden meters afstand van de plek waar het slachtoffer is gevonden. Volgens de rechtbank is er geen verband tussen de andere DNA-sporen en het misbruik en de dood van het slachtoffer.
De rechtbank acht bewezen verklaard dat de verdachte het slachtoffer seksueel heeft misbruikt en van zijn vrijheid heeft beroofd als gevolg waarvan het slachtoffer is komen te overlijden. Ook is verdachte veroordeeld voor het in bezit hebben van kinderporno. Voor deze vier feiten heeft verdachte een gevangenisstraf opgelegd gekregen van 12 jaar en 6 maanden. De nabestaanden van het slachtoffer hebben een vordering benadeelde partij ingediend en krijgen van de verdachte een schadevergoeding van ruim € 6.500,-.
Opvallend in deze zaak is dat verdachte geen tbs heeft gekregen. Volgens de rechtbank is tbs bedoeld voor daders die een recidivegevaar vormen. Vreemd genoeg schat de rechtbank een kans op recidive bij Jos B. laag in, ondanks dat B. in de jaren ’80 van de vorige eeuw ook minderjarige jongens heeft misbruikt en in 2016 en 2017 kinderporno in zijn bezit heeft gehad. De rechtbank ziet kortom onvoldoende grond om uit te gaan van een mate van recidivegevaar die een dergelijke verstrekkende maatregel rechtvaardigt.