Rechtbank Amsterdam 15 januari 2025, Regresverbod geldt niet voor zover regresvorderingen zijn gedekt door zekerheden
(ECLI:NL:RBAMS:2025:338)
Essentie
In deze zaak oordeelt de rechtbank dat het regresverbod, zoals neergelegd in artikel 370 lid 2 Faillissementswet (Fw), niet geldt voor regresvorderingen die zijn versterkt met een zekerheidsrecht. Dit oordeel is relevant in het kader van de Wet homologatie onderhands akkoord (WHOA).
Rechtsregel
Het regresverbod uit artikel 370 lid 2 Faillissementswet geldt niet voor pand- of hypotheekhouders, dus voor zover regresvorderingen zijn gedekt door zekerheden.
Inhoud vonnis
Feiten
Eisers exploiteren elk een restaurant en maken onderdeel uit van hetzelfde concern. Zij huren ieder een bedrijfsruimte. ABN AMRO (hierna: ABN) heeft ten behoeve van de verhuurders van eisers een bankgarantie afgegeven. Eisers hebben in dat kader contragaranties verstrekt aan ABN. Ter zekerheid van hun betalingsverplichtingen onder deze contragaranties hebben zij depotbedragen gestort op geblokkeerde rekeningen bij ABN en deze creditsaldi verpand aan ABN.
Door de coronacrisis raakten eisers in financiële moeilijkheden, waardoor zij hun schuldeisers niet meer konden betalen. Samen met andere vennootschappen uit het concern zijn zij een akkoordtraject gestart in de zin van de WHOA. In een aspectenverzoek zoals bedoeld in artikel 378 Fw hebben eisers de rechtbank vragen gesteld over de aan te bieden akkoorden. Eén van de vragen was of ABN zich op grond van artikel 370 lid 2 Fw mocht verhalen op het geblokkeerde creditsaldo na de totstandkoming van de akkoorden.
Bij beschikking oordeelde de rechtbank Amsterdam (hierna: WHOA-rechtbank) aanvankelijk dat de wettekst van artikel 370 lid 2 Fw ruim is geformuleerd. De tekst stelt dat een derde, zoals een borg of medeschuldenaar, na homologatie van het akkoord geen verhaal kan halen op de schuldenaar. Volgens de WHOA-rechtbank bood de wettekst, noch de memorie van toelichting, aanknopingspunten voor een uitzondering op deze regel voor de bank nadat zij was aangesproken op de verstrekte bankgarantie. Volgens de WHOA-rechtbank heeft de wetgever geen uitzondering willen maken. Na homologatie kan de schuldeiser geen verhaal nemen op de schuldenaar, ongeacht de aard van de vordering.
Oordeel rechtbank
De rechtbank Amsterdam oordeelt uiteindelijk dat ABN zich wél mag verhalen op geblokkeerde tegoeden van een schuldenaar onder de WHOA. De rechtbank oordeelt namelijk dat dit regresverbod niet geldt voor regresvorderingen die zijn versterkt met een zekerheidsrecht, zoals in het geval van ABN AMRO. De rechtbank baseert dit oordeel op het volgende.
Volgens de memorie van toelichting sluit artikel 370 lid 2 tweede zin Fw aan bij de systematiek van artikel 136 lid 2 Fw, dat geldt bij faillissement. Artikel 136 lid 2 Fw bepaalt onder welke voorwaarden een hoofdelijk schuldenaar in het faillissement van zijn medeschuldenaar kan opkomen voor bedragen waarvoor hij een regresvordering heeft of zal verkrijgen. Een belangrijk element is dat twee of meer personen niet voor dezelfde schuld kunnen opkomen in een faillissement. Dit zou leiden tot een lagere uitkering voor andere schuldeisers.
Een uitzondering staat in artikel 136 lid 2 sub c Fw: regresvorderingen worden toegelaten als dit geen negatieve invloed heeft op de uitkering aan concurrente schuldeisers. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de hoofdvordering geen zekerheidsrecht heeft, maar de regresvordering wel. De concurrente schuldeisers worden niet benadeeld omdat het verhaal plaatsvindt op eerder verstrekte zekerheden. Deze zekerheden waren nooit beschikbaar voor de concurrente schuldeisers.
In deze zaak zijn de hoofdvorderingen van de verhuurders op de eisers concurrent, terwijl de regresvorderingen van ABN AMRO zijn verzekerd met een pandrecht op het geblokkeerde creditsaldo. Wanneer ABN AMRO zich hierop verhaalt, wordt de positie van de concurrente schuldeisers niet aangetast. Zij konden immers nooit verhaal halen op deze tegoeden. Dit betekent dat bij een WHOA-akkoord het regresverbod niet geldt voor zover de regresvorderingen zijn gezekerd.
Conclusie
De rechtbank concludeert dat het regresverbod van artikel 370 lid 2 Fw niet van toepassing is op regresvorderingen die versterkt zijn met een zekerheidsrecht. De rechtbank sluit aan bij de systematiek van artikel 136 lid 2 Fw en het no creditor worse off-principe. Hierdoor kan ABN zich alsnog verhalen op het geblokkeerde creditsaldo, zonder dat dit ten koste gaat van de concurrente schuldeisers.