Rechtbank Amsterdam 21 februari 2024, Aansprakelijkheid gemeente na duikongeval bij de Bogortuin
(ECLI:NL:RBAMS:2024:1019)
Essentie
In dit arrest worden de Kelderluik-criteria uitgewerkt.
Rechtsregel
De gemeente had moeten waarschuwen voor het ondiepe water, omdat bekend was dat bij de Bogortuin veel mensen in het water duiken of springen. De gemeente wordt aansprakelijk gesteld voor 80% na vaststelling eigen schuld en billijkheidscorrectie.
Inhoud vonnis
Feiten
Eiser is op 15 juni 2020 om 20.30 uur vanaf de kade van de Bogortuin in Amsterdam het water in gesprongen of gedoken. Hierbij is hij in het ondiepe water terechtgekomen. Het water waar eiser in is terechtgekomen is ongeveer 0,5 meter diep. Het letsel dat eiser daardoor heeft opgelopen is een lange dwarslaesie, verbrijzelde wervels, meerdere ribfracturen, een fractuur van het schouderblad, een klaplong en een hoofdwond. Eiser is door dit ongeval hulpbehoevend geworden.
Eiser spreekt de gemeente aan op grond van art. 6:162 BW en 6:174 BW voor de gevolgen van het ongeval. De rechter had eerst geoordeeld dat de gemeente niet aansprakelijk was. Door aanvullende feiten die bekend zijn geworden, blijkt dit echter anders te zijn. Door deze aanvullende feiten is uiteindelijk geoordeeld dat de gemeente wel aansprakelijk is voor de gevolgen van het ongeval.
Toetsingskader
De eisen van goede procesorde kunnen met zich meebrengen dat de rechter op zijn eindbeslissing kan terugkomen. De rechter is bevoegd de eindbeslissing te heroverwegen als is gebleken dat de eindbeslissing berust op een onjuiste of juridische of feitelijke grondslag en de handhaving hiervan. Deze onjuiste lezing zou leiden tot een einduitspraak waarvan de rechter overtuigd is dat deze ondeugdelijk is.
Bij de toetsing van de vraag of de gemeente in de gegeven omstandigheden in strijd heeft gehandeld met de zorgplicht jegens eiser, zijn de Kelderluik-criteria maatgevend. Deze houden in dat in het licht van de omstandigheden van het geval moet worden beoordeeld in hoeverre iemand die een situatie in het leven roept die voor anderen bij niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid gevaarlijk is, rekening dient te houden met de mogelijkheid dat die oplettendheid en voorzichtigheid niet in acht zullen worden genomen en met het oog daarop bepaalde veiligheidsmaatregelen dient te treffen. Indien daarmee rekening moet worden gehouden zonder dat er veiligheidsmaatregelen worden getroffen, en daaruit schade ontstaat, is sprake van een onrechtmatige daad. Bij beoordeling dient met name in aanmerking te worden genomen:
- in hoeverre niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid waarschijnlijk is;
- hoe groot de kans is dat daaruit ongevallen ontstaan;
- hoe ernstig de gevolgen kunnen zijn; en
- in hoeverre het nemen van veiligheidsmaatregelen bezwaarlijk is.
(Zie ook de uitwerking van het Kelderluik-arrest op Het Rechtenstudentje via deze link)
Beoordeling heroverweging
De rechter had eerst geoordeeld op grond van het feit dat bij de Bogortuin een zwemverbod zou gelden. De Bogortuin is echter aangemerkt als wildzwemplek en daar geldt geen zwemverbod. De rechter zou dan een einduitspraak doen die hij ondeugdelijk acht. Heroverweging is dus toegestaan.
Beoordeling zorgplicht (Kelderluik-criteria)
Het feit dat de Bogortuin een wildzwemplek is, is ook relevant voor de door gemeente in acht te nemen zorgplicht. Uit beschikbaar gekomen gemeentestukken blijkt dat de gemeente zich bewust is van gezondheids- en veiligheidsrisico’s op wildzwemplekken en dat zij maatregelen treft om de fysieke veiligheid te verbeteren.
De vraag is of de gemeente een situatie in het leven heeft geroepen die bij niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid gevaarlijk is. Omdat het een zwemplek is waar mensen ook in het water springen of duiken en de bodem niet zichtbaar is, roept het wel een situatie in het leven die gevaar oplevert.
De kans dat een onoplettende of onvoorzichtige bezoeker springt of duikt in het ondiepe deel blijkt groot te zijn. Uit verschillende filmpjes blijkt dat veel mensen daar in het water springen en duiken, ook dicht bij het ondiepe gedeelte. De gemeente wist dat bij Bogortuin massaal werd gerecreëerd. De gemeente moest wel met onoplettende bezoekers rekening houden. De kans dat uit dat gedrag ongevallen ontstaan is groot. Duiken in ondiep water kan grote gevolgen hebben. De gemeente was dus verplicht veiligheidsmaatregelen te treffen om gevaarlijke situaties te voorkomen. Zij moest bezoekers waarschuwen voor het ondiepe deel. Het treffen van deze maatregelen is niet bezwaarlijk; het plaatsen van een bord is al voldoende. Ook is er een causaal verband tussen het niet waarschuwen en het ongeval. Als de eiser een bord had gezien dat het water ondiep was, had de eiser niet gedoken.
Wel wordt er eigen schuld en een billijkheidscorrectie vastgesteld. Eiser heeft voor 50% eigen schuld. Omdat het geen officiële zwemplaats is, had de eiser meer voorzichtigheid kunnen betrachten. Naar de omstandigheden wordt echter een billijkheidscorrectie toegepast waardoor de gemeente voor 80% aansprakelijk is. Deze correctie wordt met name gebaseerd op de ernst van het blijvende letsel op 29-jarige leeftijd en op het feit dat de gemeente is verzekerd voor dergelijke schade.