Hoge Raad 3 juli 2018, Overzichtsarrest zware mishandeling
(ECLI:NL:HR:2018:1051)
Essentie
In deze zaak staat de vraag centraal wanneer sprake is van zwaar lichamelijk letsel. De HR grijpt deze zaak aan om algemene gezichtspunten en aanknopingspunten te geven voor de beoordeling van zwaar lichamelijk letsel.
Rechtsregel
Of sprake is van zwaar lichamelijk letsel dient bekeken te worden naar de aard van het letsel, de eventuele noodzaak en aard van medisch ingrijpen en het uitzicht op al dan niet volledig herstel. Medisch ingrijpen hoeft niet per definitie operatief ingrijpen te zijn.
Inhoud arrest
Verdachte werd verdacht van medeplegen zware mishandeling door de mishandelde een gebroken kaak en een gebroken tand toe te brengen door deze meermalen met een vuist in het gezicht te stompen/slaan (art. 302 lid 1 Sr). Zowel de rechtbank als het hof oordeelt dat het letsel van de aangever gekwalificeerd kan worden als zwaar lichamelijk letsel.
De verdediging gaat in cassatie en stelt dat uit de bewijsmiddelen niet afgeleid kan worden dat sprake is van zwaar lichamelijk letsel.
De HR grijpt deze zaak aan om nader in te gaan op wanneer sprake is van zware mishandeling en zwaar lichamelijk letsel. De HR stelt vast dat het wetboek geen definitie van zwaar lichamelijk letsel bevat. Art. 82 Sr geeft wel enige invulling aan het begrip. Dit artikel bevat echter geen limitatieve opsomming, gezien de wetsgeschiedenis. Het staat de rechter vrij om ook andere gevallen als zwaar lichamelijk letsel aan te merken als dat voldoende belangrijk is om naar normaal spraakgebruik als zodanig te worden aangeduid.
Algemene gezichtspunten:
Er zijn wel enkele algemene gezichtspunten ter beoordeling of sprake is van zwaar lichamelijk letsel. Dat zijn de aard van het letsel, de eventuele noodzaak en aard van medisch ingrijpen en het uitzicht op al dan niet volledig herstel. De beoordeling kan ook op een combinatie van deze gezichtspunten gebaseerd worden. Bij meerdere verwondingen kan de beoordeling ook gebaseerd worden op de verwondingen in hun totaliteit. Voor de vaststelling of sprake is van zwaar lichamelijk letsel zullen veelal medische gegevens gebruikt worden, maar ook algemene ervaringsregels kunnen in aanmerking worden genomen.
Hieronder valt in ieder geval:
Indien sprake is van het verlies van het gebruik van een zintuig, verminking en verlamming is volgens de HR ook sprake van zwaar lichamelijk letsel. Ditzelfde geldt voor ernstige lichamelijke schade aan de gezondheid, zoals een besmetting van een persoon met een bacterie of virus (bijv. HIV).
Maar niet alle psychische gevolgen:
Psychische gevolgen die niet zonder meer zijn aan te merken als een verstoring van de verstandelijke vermogens kunnen niet worden aangemerkt als zwaar lichamelijk letsel.
Botfracturen:
Er is sprake van zwaar lichamelijk letsel indien voor een fractuur operatief ingrijpen van een zekere ernst nodig is, gezien de noodzaak en de aard van het medisch ingrijpen.
Gebitsschade is niet per definitie zwaar lichamelijk letsel. Hiervoor zijn nadere vaststellingen over de noodzaak en de aard van het medische tandheelkundige ingrijpen noodzakelijk. Relevant medisch ingrijpen kan ook bestaan uit een andere medische behandeling dan operatief ingrijpen.
Uitzicht op herstel:
Het uitzicht op herstel moet in belangrijke mate ontbreken, maar er kan ook sprake zijn van zwaar lichamelijk letsel als het letsel gepaard gaat met een langere periode van herstel of onzekerheid over de mogelijkheid en de mate van herstel. De hoeveelheid pijn en fysieke beperkingen kunnen ook van belang zijn.
Verder dient in de afweging restschade ook meegewogen te worden, in het bijzonder het hebben van (een) litteken(s). Gekeken dient te worden naar het uiterlijk en de ernst van het litteken, maar ook naar de mate waarin het litteken het lichaam ontsiert en naar mogelijk langdurige pijnklachten van dat litteken.
Rechterlijke toets:
Het oordeel of sprake is van zwaar lichamelijk letsel is voorbehouden aan de rechter. Deze moet zijn oordeel echter wel motiveren aan de hand van de algemene gezichtspunten. Als de rechter dat niet doet, zal dit aanleiding geven tot cassatie.
Beoordeling van het cassatiemiddel:
Het hof heeft zijn oordeel dat sprake is van zwaar lichamelijk letsel niet toereikend gemotiveerd. De afgebroken tand vereist nadere vaststellingen omtrent in het bijzonder de noodzaak en de aard van medisch, al dan niet operatief of tandheelkundig ingrijpen, alsmede het uitzicht op herstel. Deze vaststellingen ontbreken. Het cassatiemiddel slaagt zodoende.