Resort of the World/Maple Leaf, HR 7 oktober 2016
(ECLI:NL:HR:2016:2285)
Felicity Garretsen
Essentie
In Nederland wordt door de Hoge Raad bij evidente fraude en verhaalfrustratie nog steeds vastgehouden aan de strikte maatstaf, inhoudende dat doorbraak van aansprakelijkheid op grond van vereenzelviging alleen in uitzonderlijke gevallen mogelijk is. Zie hieromtrent het Rainbow-arrest.
Rechtsregel
Het maken van misbruik van identiteitsverschil behoeft niet in rechte te worden gehonoreerd. Zodanig misbruik zal echter in de regel moeten worden aangemerkt als een onrechtmatige daad, die verplicht tot het vergoeden van schade die door het misbruik aan derden wordt toegebracht (Rainbow-arrest). Desalniettemin wordt in dit arrest herhaald dat de omstandigheden van het geval evenwel ook zo uitzonderlijk van aard kunnen zijn dat vereenzelviging de meest aangewezen vorm van redres is. De vraag wanneer precies sprake is van een dergelijke uitzonderlijke omstandigheid wordt door de Hoge Raad niet beantwoord.
Inhoud arrest
Een werknemer, die werkzaam was als financial controller, heeft zich schuldig gemaakt aan fraude waardoor de werkgever, Resort of the World, omgerekend meer dan 1 miljoen euro schade lijdt. Resort of the World tracht de fraudeschade te verhalen, maar de werknemer biedt onvoldoende verhaal. Van belang is dat de werknemer zijn vermogen, waaronder een villa, om niet heeft ondergebracht in de speciaal door hem opgerichte stichting Maple Leaf, terwijl hij daarover het uiteindelijke profijt heeft door ingebruikneming van de villa en het opgeven van de hypotheekrente als aftrekpost voor de inkomstenbelasting. Resort of the World spreekt daarom ook Maple Leaf aan.
Resort of the World verwijt Maple Leaf eraan te hebben meegewerkt dat de werknemer een villa in haar heeft onderbracht zonder dat zij daarvoor behoefde te betalen en dat de werknemer ook de woonlasten van de villa voor zijn rekening nam, terwijl Maple Leaf wist dat de werknemer deze betalingen deed uit middelen die hij door middel van fraude ten koste van de werkgever had verkregen, en dat deze gang van zaken zou leiden tot frustratie van verhaal van de fraudeschade. Het onderscheid tussen de werknemer en Maple Leaf behoort daarom in rechte niet onverkort te worden gehonoreerd.
Vereenzelviging wordt in eerste aanleg en in hoger beroep als een te vergaande vorm van redres ter zake van misbruik van identiteitsverschil afgewezen. Het door Resort of the World gestelde misbruik van het identiteitsverschil tussen de werknemer en Maple Leaf bestaat (hooguit) hierin, dat hij door zijn villa in Maple Leaf onder te brengen en de woonlasten uit zijn eigen vermogen te voldoen, heeft beoogd te verijdelen dat Resort of the World verhaal kan nemen op de villa. De omvang van de schade die Resort of the World lijdt doordat zij dat verhaal niet kan nemen, is niet zonder meer gelijk aan de omvang van de schade die zij lijdt door de gestelde fraude.
In dit kader is van belang dat vereenzelviging wordt afgewezen omdat de onrechtmatige gedraging van de stichting slechts bestaat uit het verijdelen van verhaal en derhalve niet het plegen van fraude. De rechtsgevolgen van vereenzelviging, aansprakelijkheid voor de schade als gevolg van fraude, passen daarom niet bij het verwijt dat Maple Leaf wordt gemaakt. De Hoge Raad oordeelt, met verwijzing naar het Rainbow-arrest, dat het hof de juiste maatstaf voor vereenzelviging heeft toegepast, maar vernietigt het arrest vanwege de afwijzende beslissing van het hof op de gronden misbruik van identiteitsverschil, onrechtmatig handelen en ongerechtvaardigde verrijking. Aansprakelijkheid van Maple Leaf is dus wellicht nog mogelijk op deze gronden.